1- bütün müsəlmanlar kafir və müşrikdir, lakin özü həqiqi müsəlmandır.

2- övliyaların məzarları kənarında qurban kəsib nəzir paylamaq haramdır.

3-künbəz, məqbərə və qəbirləri (hətta Allahın Rəsulunun (s) və İmamların (ə) qəbirlərini) ziyarət etmək haramdır.

4- Peyğəmbərləri, İmamları (ə) və əməli saleh insanları Allaha vəsilə qərar verib onlardan kömək istəmək haramdır.

5- Allahdan başqasına and içmək şirkdir.

6- bayramlarda məsələm, Peyğəmbərin (s) təvəllüdü günü mərasim təşkil edib bayram keçirtmək bidətdir.

Vəhabiyyət və təvəssül

Qeyd etdiyimiz kimi Vahabilərin batil əqidələrindən biri də Peyğəmbər (s) və övliyalara təvəssül etməyi şirk saymalarıdır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, təvəssül Peyğəmbərin (s) öz dövründə və həzrətin rehlətindən sonra da caiz olan məsələlərdən biri idi. Amma ibni Teymiyyə 8-ci əsrdə və dörd əsr ondan sonra Şeyx Məhəmməd ibni Əbdul Vəhhab təvəssülü inkar edərək övliyaları vəsilə tutmayı şirk elan etdilər. Amma biz Qurʾan və rəvayətlərə muraciət etsək görərik ki, təvəssül etmək heçdə şirk deyil, bəlkə Allah təbarək və təalanın əmrlərindən biridir"Təvəssül″ sözünün məʾnası vəsilə tutmaq, vəsilə qərar vermək deməkdir. Yəʾni insan Peyğəmbərləri (ə), İmamları (ə) və ya əməli saleh insanları vasitə tutub Allah dərgahına yaxınlaşaraq ondan yardım istəməsinə təvəssül deyilir. Allah taala Qurʾani Məciddə mübarək Maidə surəsinin 35-ci ayəsində buyurur:

يا يها الذين امنوا اتقوا الله وابتغوا اليه الوسيلة و جهدوا في سبيله لعلكم تفلحون

" Ey iman gətirənlər, Allahdan qorxun, Ona (onun rəhmətinə və lütfünə qovuşmaq üçün) vəsilə axtarın..."

Gördüyümüz kimi Allah taala bu ayədə vəsilə tutmayı əmr edir (ona vəsilə axtarın). Vahabilərin dediklərinə əsasən, əgər həqiqətdə təvəssül etmək şirk olsaydı, Allah heç vaxt bəndələrinə belə bir iş görməyi əmr etməzdi. Əgər yaşadığımız dövrün qanunlarına diqqət etsək görərik ki,vasitəçilik qanunu insanlar arasında hakim olub, insanlar əksər işlərini vasitə tutmaqla həll edirlər. Məsələn, biz xəstələnəndə həkimə muraciət edir, və sağlamlığımız üçün onun yazdığı dərmanları içməyi özümüzə vacib bilirik. Əgər vasitəçilik şirk olsaydı bəs niyə həkimə gedirik? Və ya dərman içirik? Məgər şəfa verən Allah deyilmi? Bəli təbii ki, şəfa verən Allahdır. Biz həkimə gedəndə və ya dərmanları içəndə nəzərimizdə bunları bir vasitə kimi tuturuq və bilirik ki, bizə şəfa verən Allahdır.

Təvəssül də eynilə bu cürdür, biz ‟ ya Əli köməyimdə dur " deyəndə bilirik ki, Həzrət Əli (ə) Allahın izni ilə bizə kömək olur və Allah istəməsə imam Əli (ə) bizə kömək olmaz.

Təvəssül o zaman şirkdir ki, təvəssül edilərkən bir başa o şəxsin özünə təvəssül olunsun, yəʾni " ya Əli kömək et " deyəndə əqidəsi bu olsun ki, mənə yalnız imam Əli(ə) özü bir başa kömək edir, əslən Allahın qüdrəti və iradəsi bu işə daxil deyil.

Təvəssül haqqında müqəddəs Qurʾanda başqa ayələrdə movcuddur. Allah taala mübarək Yusif surəsinin 97,98- ci ayələrində buyurur:

قالوا يا ابانا استغفر لنا ذنوبنا انا کنا خطین*قال سوف استغفر لکم ربی انه هو الغفور الرحیم

‟ (oğlanları ona) Ata, bizim üçün günahlarımızın bağışlanmasını dilə. Biz doğurdanda günahkar olmuşuq " dedilər. (Yəqub (ə)) dedi: ‟ Mən rəbbimdən sizin bağışlanmanızı diləyəcəm. O həqiqətən bağışlayandır, rəhm edəndir ". Əgər bu ayəyə diqqətlə nəzər etsək görərik ki, Həzrət Yəqubun (ə) oğlanları atalarına təvəssül edib, onu Allahla öz aralarında vəsilə qərar verib atalarından istəyirlər ki, onlar üçün Allahdan bağışlanmaq istəsin və hz. Yəqub (ə) bu işə razı olur.

SUAL: Əgər hz. Yəqubun (ə) oğlanlarının bu işi (atalarını Allaha vəsilə tutmaları) şirkdirsə, bəs nəyə görə Allahın məʾsum və böyük peyğəmbəri bu işə razı oldu? Bir haldaki tarix boyu Allahın bütün peyğəmbərləri insanları şirkdən uzaqlaşdırmaq tövhidə, tekallahlığa dəvət ediblər. Ayədən nəticə almaq olar ki, hz. Yəqubun (ə) işə razı olması təvəssülün şirk olmamasını sübut edir.

Həmçinin Allah taala mübarək Nisa surəsinin 64-cü ayəsində buyurur: ″ onlar özlərinə zülm etdikləri zaman dərhal sənin (Peyğəmbərin (s)) yanına gəlib Allahdan bağışlanmaq diləsəydilər və peyğəmbər (s) də onlar üçün əfv istəsəydi əlbəttə Allahın tövbələri qəbul edən, mərhəmətlə olduğunu bilərdilər ".

Vahabilər bu iki ayəyə irad tuturlar ki, Qurʾanda təvəssülü diri olan kəslərə etməyə icazə verilir. Çünkü oğlanları hz. Yəqubdan (ə) sağlığında onlara dua etməsini istədilər, həmçinin peyğəmbərin (s) sağlığında ona təvəssül edibdir. Öləndən sonra ona təvəssül etmək düzgün deyil və ölülərə təvəssül etmək şirkdir.

Sualın cavabı:

1- Qeyd etmək lazımdır ki, ölüm yoxluq, məhv olmaq deyil. Ölənin bədəni torpağa qarışıb aradan getsə də, onun ruhu yaşayır və insanın həqiqəti onun cismi yox, bəlkə ruhudur. Sağlığında Allah dərgahında məqamı olan insanın öldükdən sonra da bu məqamı hifz olunub saxlanır və onun ruhu öldükdən sonra da eşidir. Bunu tarix də isbat edir. Bədr döyüşündən sonra müsəlmanlar bir quyu qazıb, ölmüş müşrüklərin cəsədlərini onun içinə atmışdılar və Peyğəmbər (s) quyuya yaxınlaşıb belə xitab etdi: ″ Ey quyu əhli, öz rəbbinizin sizə verdiklərini həqq olaraq tapdınızmı? Həqiqətən də mən öz rəbbimin verdiyi vədəsinin həqq olduyunu gördüm ″. Soruşdular: Ey Rəsulallah, onlar eşidirlərmi? Buyurdu: ″ Mənim dediklərimi siz onlardan yaxşı eşitmirsiniz. ( yəni onlar da eşidir) amma bu gün cavab vermirlər[1]

2-Əgər mübarək Nisa surəsinin 64-cü ayəsinə diqqətlə baxsaq görərik ki, Peyğəmbərə (s) təvəssül etmək ümumi şəkildə qeyd olunub. Yəni yalniz Peyğəmbərin (s) sağlığında ona təvəssül etmək haqda ayədə heç bir qeyd olunmayıb.

3-Əgər insan öldükdən sonra eşitmirsə bəs nəyə görə Allah taala Qurʾani Kərimdə keçmiş peyğəmbərlərə salam deyir?

‟ İbrahimə salam olsun "(Saffat 109)

" Musaya və Haruna salam olsun "( Saffat 120)

" İlyasa salam olsun "

‟ Peyğəmbərlərə salam olsun "

4- Əgər Peyğəmbər (s) öldükdən sonra eşitmirsə və bizə cavab vermirsə, bəs nəyə görə Allah mubarək Əhzab surəsinin 56-cı ayəsində ona salam və salavat deməyimizi əmr edir?

‟ Həqiqətən Allah və onun mələkləri Peyğəmbərə (s) salavat göndərirlər ( xeyir- dua verirlər ). Ey iman gətirənlər, siz də ona salavat göndərib ( onun üçün salavat deyib ) layiqincə salamlayın ".

5-Əgər Qurʾandan məqsəd yalnız peyğəmbərlərin diri olan zamanıdırsa, bəs bu dövrdə ki, artıq peyğəmbərlər dünyalarını dəyişiblər, bəs onda Qurʾan ayələri bizlərə aid deyil və gərək o ayələri oxumayaq çünkü o ayələr o zamana aiddirlər. Amma müsəlmanların etiqadı budur ki, Qurʾanın bütün ayələri hər zəmanəyə aiddir və hər zəmanəyə şamil olur.

Və həmçinin nəyə görə gündə beş dəfə namazın salamında Peyğəmbərə (s) xitab edərək ‟ əssəlamu ələykə əyyuhən nəbiyyu və rəhmətullahi və bərəkətuh " deyirik?

Əgər qeyd olunan nöqtələr haqqında düşünsək görərik ki, insan ölməklə Allah yanında olan məqamını itirmir və eşitmə hissini və ya dua etmək qabiliyətini əldən vermir. Bir insana təvəssül etmək üçün onun bu dünyada olması şərt deyil. Əgər şərt olsaydı bəs nəyə görə hz. Adəm (ə) hələ dünyaya gəlməyən Məhəmməd və ali Məhəmmədi (s) Allah dərgahına vəsilə qərar tutur ? Cəlaləddin Siyuti Əddurul Mənsur kitabının 1-ci cildində yazir : Allahım, səndən Məhəmməd və ali Məhəmmədin (s) həqqinə istəyirəm, sən pak və münəzzəhsən,...məni bağışla həqiqətən sən bağışlayan və rəhimlisən. Və ya fəraidul semteyenin birinci cildində Əbu Hureyrə deyir: Peyğəmbər Əkrəm (s) hz. Adəm (ə) və onun təvəssülü haqqında belə buyurub: Allah taala Adəmə (ə) xitab etdi: ey Adəm, bunlar ( Peyğəmbərin (s) əhli beyti ) mənim seçdiklərimdir....hər vaxt bir hacətin olsa bunları vasitə qərar ver.

Əgər sünnü və şiə mənbələrinə muraciət etsək görərik ki, təvəssüllə bağlı sənədi səhih olan hədislər çoxdur. Bu hədislərin birində İbni Həcər Buxaridən ( səhih buxarinin müəllifi ) nəql edir ki, ikinci xəlifə Ömər ibni Xəttab quraqlıq illırində Peyğəmbərin (s) əmisi Abbasın yanında durub belə dua edirdi: İlahi biz sənin rəsulunun əmisinə təvəssül edib səndən yağış diləyirik.

Başqa bir hədisdə nəql olunub ki, kor bir kişi Peyğəmbərin (s) yanına gəlib dedi : Allaha dua edib mənə şəfa dilə. Peyğəmbər (s) buyurdu: Əgər istəyirsənsə dua edim, amma əgər səbr etsən daha xeyirlidir. O kişi dedi: Dua et. Peyğəmbər (s) ona diqqətlə dəstəmaz almayı və iki rəkət namaz qıldıqdan sonra bu cür dua etbəyi əmr etdi: ‟ Allahım səndən istəyirəm və rəhmət peyğəmbəri olan Məhəmmədin (s) vasitəsiylə sənə üz tuturam. Ya Məhəmməd Allah hacətimi yerinə yetirməsi üçün sənin vasitənlə ona üz tuturam. Allahım mənim haqqımda onun şəfaətini qəbul et ".

Əziz oxucular gördüyümüz kimi yuxarıda qeyd olunan ayə və hədislərdə təvəssül etmək həm Allahın əmrlərindən biridir (maidə 35-ci ayə ) və həmdə caiz olan bir əməldir. Tam yəqinliklə qeyd etmək lazımdır ki, ayə və rəvayətlərdə caiz bir şeyə əməl etmək heçdə şirk deyil. Amma təəssüflə qeyd etmək lazımdir ki, zülmün əsas mənbələrindən biri olan vəhabilər batil və əsassız əqidələrinə arxalanaraq minlərlə insanı kafir və müşrük adlandırıb, onları qətlə yetirirlər. Bu məzhəb Allahın vəhyinin (Qurʾanın) və Peyğəmbərin (s) sünnəsinin caiz bildiyi hökmləri açıq-aşkar rədd edərək, öz batil əqidələrini müxtəlif vasitələrlə ( insanlara pul, iş və sair...təklif edərək ) təbliğ edirlər. Biz gərək düşmən qarşısında ayıq və güclü olaq, heç vaxt onların hiyləsinə aldanmayaq, öz müqəddəs dinimizi bir neçə dollar pula və s...dəyərsiz olan şeylərə satmayaq və ömrümüz boyu gərək zülmə qarşı öz əqidə, malımız və canımızla mübarizə edək. On dörd məʾsumu (ə) Allahın dərgahına vasitə tutaraq bu işdə bizlərə kömək olmasını diləyək !