Faktiki olaraq bu, cinayət əməlidir: müharibə aparan ölkəyə göndərilən silahların oğurlanaraq, Ermənistana göndərilməsi, bunun hətta "göndərilmə marşrutu"nun açıqlanması normal deyil. Arutyunyan bu açıqlamasının araşdırmalara və nəticədə ciddi qalmaqala səbəb olacağını bilməmiş deyil. Bəs, bu "etiraf" hardan yaranır?

Qərb ölkələri göndərdikləri silahlara nəzarət edəcəyini elan etmişdi. Belə çıxır ki, Qərb göndərdiyi silahlara nəzarət edə bilmir və yaxud bu prosesə göz yumur.

Son.az axar.az-a istinadən bildirir ki, Arutyunyan "silahlar" deyəndə, məxsusi olaraq PUA-lardan danışır və nədənsə bu pilotsuz aparatları qabardır. Bəs, bunun səbəbi nədir?

Bu suallara cavab axtarmaq müxtəlif ehtimallara yol açır:

Birinci ehtimal: Qərb ölkələri Ukraynaya göndərilən silahların, xüsusilə PUA-ların Ermənistana çatdırılmasında maraqlıdırlar. Bu prosesə Ukraynanın bəzi qüvvələri də cəlb edilib. Məqsəd Ermənistan ordusunu müasir silahlarla təmin etmək, gücləndirmək və Cənubi Qafqazda növbəti müharibəni alovlandırmaqdır.

Ermənistanın siyasi gedişləri də buna hesablanıb: Paşinyan iqtidarı bütün vasitələrlə Rusiya ilə münasibətləri gərginləşdirir, Azərbaycanla sülh sazişinin imzalanmasından, sərhədin delimitasiya və demarkasiyasından imtina edir; Qərbin külli miqdarda kreditləri hesabına orduya vəsaiti artırır, Hindistan da daxil olmaqla, bir sıra ölkələrdən leqal, bəzi ölkələrdən isə qeyri-leqal silahlar alır.

Fransa da daxil olmaqla, Ermənistana Qərb silahlarının qeyri-leqal yollarla daxil olduğunu ehtimal etmək üçün kifayət qədər əsaslar var: NATO və Rusiya Ukraynada açıq şəkildə üz-üzə gəlir; bütün təbliğat-təşviqata baxmayaraq, Rusiyanın öz məqsədlərinə doğru Ukraynada addım-addım irəlilədiyi xüsusilə son aylar açıq şəkildə görünür. ABŞ Müharibənin Öyrənilməsi İnstitutu da daxil olmaqla, hərbi rəhbərlikdə təmsil olunanlar Ukraynanın gündəlik itkilərinin artıq üçrəqəmli olduğunu açıqlayırlar. Almaniya Xarici Kəşfiyyat Xidməti də ötən gün yaydığı açıqlamada bu faktı təsdiqlədi. "Üçrəqəmli itki" Ukrayna ordusunu tükəndirir və ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.

Bu məqamda Rusiyanı "məşğul edəcək" ikinci cəbhənin açılması "ən yaxşı variant" kimi uzun müddətdir nəzərdən keçirilir. Bunun üçün münbit şərait isə Ermənistanın işğalçı iddialarını körükləməkdir.

Ermənistan da bu istiqamətdə siyasət aparır: Rusiyanı ölkə daxilində nüfuzdan salır, Kreml ilə əlaqələri zəiflədir, KTMT-nin İrəvanda keçirilən yekun bəyanatını imzalamır, KTMT-nin 2023-cü ildə Ermənistanda nəzərdə tutulan təlimlərindən imtina edir, Avropanın "monitorinq qrupu" adı ilə hərbçilərini sərhədə yerləşdirir... Hazırda "mülki missiya" başa çatsa da, AB daha geniştərkibli və uzunmüddətli - 200 nəfərdən ibarət və 2 il davam edəcək missiyasını sərhədə yerləşdirməyə hazırlaşır.

Ötənilki "missiyada" 40 nəfər nəzərdə tutulsa da, keçmiş hərbçilərdən ibarət olan "mülkilərin" sayının 400-ə çatdığı haqda məlumat yayılmışdı. Yəqin ki, indiki "200 nəfərlik missiya" da 2000 min mülki geyimli sabiq hərbçiləri əhatə edəcək.

İkinci ehtimal: Arutyunyanın bu "etirafı"nın məqsədi İranın Ermənistana bağışladığı PUA-larla bağlı prosesin üzərinə pərdə çəkməyə hesablanıb.

İranın ermənistana dəyəri milyonlarla ölçülən raketlər bağışladığı haqda təkzibedilməz faktlar ortaya çıxmışdı. Bunun ardınca isə İranın Ermənistana həm də "Şahid"lər verdiyi ehtimalı yayıldı. Ancaq bu ehtimalı təsdiqləyəcək kifayət qədər fakt yoxdur.

Mümkündür ki, artıq Ermənistan ordusu PUA-larla təlimə başlasın və bu zaman bəzi faktlar üzə çıxsın. Bu faktlara qarşı indidən "təbliğat hazırlıqları" görülür: Qərb silahları - Ukraynadan daşınıb; İran PUA-ları - Rusiyanın Ukraynada tətbiq etdiyidir, ələ keçirilənlərdir, Ermənistana göndərilib və s.

İranlı mütəxəssislərin erməni terrorçularına təlim keçmək üçün ötən ilin sentyabr-noyabr aylarında Xankəndiyə gəldiyi faktını da xatırlamaq yerinə düşər. Əgər Xankəndiyə gəlməyə qədər cəsarət edirlərsə, demək, iranlı mütəxəssislər Ermənistana çoxdan gəliblər və "bacılarına" təlim keçirlər.

Moskva Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun elmi işçisi, tanınmış politoloq Sergey Markedonov da ötən gün erməni internet mediasında qatıldığı müzakirədə bu fakta diqqət çəkmişdi: Rusiyanın Cənubi Qafqazda mövcudluğuna qarşı çıxırlar, sanki sülhməramlıların orda olmadığı görüntüsü yaradırlar, bu məsələdə Fransa və İran çox aktivdir və s. Markedonov bildirdi ki, Fransa başda olmaqla, AB Ermənistana "beynəlxalq sülhməramlı kontingent" göndərmək uğrunda çalışır, digər tərəfdən isə Makron Putini Cənubi Qafqazda müharibəni körükləməkdə, konflikti qızışdırmaqda, destabilizasiya yaratmaqda ittiham edir.

Markedonov haqlı olaraq təxminən belə bir sual da qoymuşdu: Mən Ermənistanda Fransa, AB-nin digər ölkələri ilə İranın necə birgə işlədiyini anlamaqda çətinlik çəkirəm. Həmçinin bu ölkələrin hər birinin Cənubi Qafqazda öz marağı olduğunu bildirərək, çox müəmmalı oyun getdiyinə işarə etmişdi.

İranın Ermənistana silah və mütəxəssislərlə yardım etdiyi gün kimi aydındır. Qərb buna niyə göz yumur? Fransanın "kiçik bacısı" niyə həm də İranla "bacılaşma əlaqələrini" yüksəldir?

Burda bir ciddi məsələ var: Türkiyənin 2020-ci il savaşı ilə regionda mövqelərini gücləndirməsinə qarşı Fransa və İran Ermənistan üzərindən böyük oyun başladıb. Bu məsələdə Qərb də Fransaya dəstək verir - Rusiyaya ikinci cəbhə açmaq üçün. İranın isə Türkiyə və Azərbaycana qarşı öz mənfur niyyətləri var.

Nəticə: Ermənistan masadan qaçır, danışıqlardan imtina edir, sülh prosesini aparmır, əvəzində silah üçün kreditlər alır. Paşinyanın hakimiyyətə gəldiyi ilk illərdə xarici borc ÜDM-nin 57-58 faizi qədər idisə, sonradan bu rəqəm 51 faizə qədər enmişdi. Ancaq 2023-cü ildə xarici borc ÜDM-nin 64 faizinə qədər qalxacaq. Erməni iqtisadçılar buna etiraz edirlər, Paşinyanın həmişə xarici borca həssas yanaşdığını bildirirlər, ona görə də son iki ildə Nikol Paşinyanın külli miqdarda kredit almasının səbəbini anlamağa çalışırlar. Səbəb aydın deyilmi?

Digər tərəfdən isə Ermənistana Qərb silahları (Arutyunyanın işarə etdiyi kimi deyil, Qərb silahları birbaşa Ermənistana gəlir, Arutyunyan bunu sadəcə, ört-basdır edir) gəlir, üstəlik, Ukrayna savaşında özünü doğruldan "Şahid"ləri İran Ermənistana bağışlayır.

Cənubi Qafqazda Türkiyə-Azərbaycan birliyinə qarşı böyük hərəkətlənmə var: bu oyunun Avropada Bakıya qarşı siyasi əsaslandırmaları isə bir müddətdir başlayıb...