Son.az "Science Alert" elmi jurnalına istinadən xəbər verir ki, təxminən 2 min il əvvəl yaşamış gənc bir qadının qalıqları üzərində aparılan araşdırmalarda gözlənilməz bir detal aşkar edilib: onun dişləri parlaq qırmızı rəngdə idi. 

Analizlər göstərib ki, bu rəngin mənbəyi civə sulfid tərkibli cinnabar mineralıdır. Tarix boyu şaman ayinlərində, məzar bəzəklərində və ənənəvi təbabətdə istifadə edilən bu maddə ilk dəfə olaraq bir insanın dişlərinə bilərəkdən sürtülmüş şəkildə tapılıb.

Bu qeyri-adi kəşf alimləri bu tətbiqin məqsədini və gənc qadının kimliyini araşdırmağa sövq edib. Çinin Cilin Universitetindən Sen You və onun tədqiqat qrupu müəyyən edib ki, qadının yaşadığı dövrdə cinnabar çox güman bağlayıcı maddələrlə qarışdırılaraq dişlərə tətbiq olunub. Lakin bu maraqlı ənənənin arxasında dayanan motivasiya hələ də tam olaraq məlum deyil.

Qırmızı dişlər: Ruhani ayin, yoxsa status göstəricisi?

Arxeoloqlar "qırmızı şahzadə" adlandırdıqları bu gənc qadının dişlərinə cinnabar sürtməsinin müxtəlif səbəbləri ola biləcəyini düşünürlər. İlk növbədə, Şamanizmdə cinnabar mühüm yer tutur. Halüsinasiya verən təsirinə görə onun ruhani ayinlərdə istifadə edildiyi ehtimal olunur. Ola bilsin ki, bu qadın şamanik praktikaların bir hissəsi olaraq bu maddədən istifadə edib. Qədim mədəniyyətlərdə müəyyən maddələrin ruh dünyasına keçid üçün vasitə kimi qəbul edildiyi məlumdur.

Bununla yanaşı, bu tətbiqin estetik və ya sosial mənaya sahib olması da mümkündür. Tarix boyu Asiyada dişlərin boyanması ilə bağlı müxtəlif ənənələr mövcud olub. Məsələn, Cənub-Şərqi Asiya və Okeaniya bölgələrində dişləri qara rəngə boyamaq gözəllik, sağlamlıq və ya sosial statusun göstəricisi sayılırdı. Ola bilsin ki, "qırmızı şahzadə"nin dişləri də onun cəmiyyətdə xüsusi mövqeyə malik olduğunu ifadə edirdi. Qadının məzarında tapılan qiymətli əşyalar da onun adi bir insan olmadığını göstərir.

Ticarət və mədəni təsirlərin izləri

Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, cinnabarın dişlərə tətbiqi həmin dövrün ticarət yolları ilə əlaqəli ola bilər. Gənc qadının dəfn olunduğu bölgədə təbii cinnabar yataqları yoxdur. Bu isə o deməkdir ki, bu dəyərli maddə uzaq məsafələrdən gətirilib. O dövrdə cinnabarın ən yaxın mənbələri Orta Çin, Yaxın Şərq və Avropada yerləşirdi. Bu fakt həm bu maddəyə sahib olan insanların gücünü, həm də İpək Yolu vasitəsilə baş verən mədəni və ticarət əlaqələrini göstərir.

Lakin bütün bu məlumatlar hələ də bir çox sualları açıq saxlayır. Niyə bu tətbiq yalnız bu gənc qadında aşkar edilib? Əgər bu bir ənənə idisə, niyə başqa nümunələr tapılmayıb? Yoxsa bu, yalnız cəmiyyətdə xüsusi statusa malik insanlara aid bir ritualla bağlı idi? Arxeoloqlar oxşar nümunələr tapmaq üçün araşdırmalarını genişləndirməyi planlaşdırırlar.

"Qırmızı şahzadə"nin dişləri təkcə onun kimliyinə dair ipucları vermir, eyni zamanda qədim dövrlərdə gözəllik və sosial status anlayışına dair mühüm suallar ortaya qoyur. Bu kəşf insan mədəniyyətinin nə qədər zəngin və müxtəlif olduğunu bir daha nümayiş etdirir və gələcək arxeoloji qazıntılarda oxşar nümunələrin tapılıb-tapılmayacağı sualını gündəmə gətirir./Qaynarinfo