2023-01-01 11:40:00

Qadınların qarderobu müxtəlif geyimlərlə zəngindir. Ancaq onların daha çox istifadə etdikləri xüsusi paltarlar olur ki, bunlardan biri də "blazer" pencəklərdir. Bu pencəklər xanımların daha gözəl və şıq görünməsinə xidmət edir.

2023-01-01 11:31:00

Şaxtalı hava şəraiti ilə əlaqədar gecə saatlarında dağlıq rayonlarda yolların buz bağlayacağı ehtimalı var.

2023-01-01 11:20:00

Xanımların ən çox əziyyət çəkdiyi problemlərdən biri də cilddəki ləkələrdir. Bəs gündəlik həyata təsir edən, gizlətmək üçün makiyajdan istifadəni zəruri edən bu problemi necə aradan qaldırmaq olar?

2023-01-01 11:11:00

Azərbaycanlılar "Trendyol" elektron ticarət platformasında hər ay on minlərlə müxtəlif məhsullar sifariş edirlər.

2023-01-01 10:40:00

Tanınmış fransız markası "Maison Margiela" vedrə şəklində olan yeni çanta modelini təqdim edib.

2023-01-01 10:31:00

Prezident İlham Əliyevin 2022-ci ilin noyabrın 26-da imzaladığı sərəncama əsasən Azərbaycanda həqiqi hərbi xidmətə növbəti çağırış başlayıb.

2023-01-01 10:20:00

Yağlı dəriyə sahib olanlar sızanaq problemlərindən əziyyət çəkir. Sızanaqlardan sonra yaranan izləri, ölü hüceyrələri və qara nöqtələri aradan qaldırmaq isə heç də həmişə asan olmur. Bunun üçün cildi yeniləmək və nəfəs almasına yardımçı olmaq lazımdır.

2023-01-01 10:11:00

Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində işləyən mütəxəssisə bu gündən ilkin maddi-məişət şəraitinin dəstəklənməsi üçün 600 manat müavinət veriləcək.

2023-01-01 09:51:00

Əmək pensiyalarının orta aylıq məbləği 12 faiz artıb.

2023-01-01 09:40:00

Hər birimiz ilin istənilən vaxtı gözəl görünmək istəyirik. Amma bu soyuq havalarda yalnız gözəl deyil, həm də isti və rahat geyimlərə üstünlük verməliyik. Ona görə də yeni il yaxınlaşdıqca qış mövsümünün əvəzolunmaz hörgülü paltarları dəbə qayıdır.

2023-01-01 09:31:00

Azərbaycanda 2023-cü ilin ilk körpəsi dünyaya gəlib.

2023-01-01 09:20:00

İsti hava, günəş şüaları, dəniz suyu saçların nəm balansını pozur, onları daha quru və cansız görünməsinə səbəb olur. Saçlar bu vəziyyətdə daha çox zədə alır, qırılır, tökülür. Bəs artıq saçlar zədələnibsə, nə etmək olar?

2023-01-01 09:11:00

Bu gündən bir sıra tibb müəssisələri TƏBİB-in tabeliyindən çıxarılıb.

2023-01-01 08:59:00

Fibrozlaşan alveolitlər diffuz ağ ciyər fibrozuna qədər proqressivləşən diffuz iltihabı,geridönən intersistal pnevmonitlə xarakterizə olunan xəstəliklər qrupunun ümumi adıdır. Fibrozlaşan alveolitlər diaqnozu qoyulan xəstələrin sayı günü-gündən artır.Xəstəliyin əmələ gəlməsinə səbəb olan ekzotik amillər buna səbəb olur.Bunlar aşağıdakılardır: - coğrafi faktor - ekoloji faktor - peşə xəstəlikləri - məişət faktorları Fibrozlaşan alveolitin 3 forması ayırd edilir 1 İdiopatik fibrozlaşan alveolit İdiopatik fibrozlaşan alveolit proqressivləşən pnevmofibrozun nəticəsi olaraq meydana çıxır. Xəstəlik özünü tənəffüs çatışmazlığı ilə biruzə verir.Aşağıdakı xəstəliklər zamanı əmələ gəlir: * adi intersistal pnevmoniya * kəskin intersistal pnevmoniya * deskvamativ intersistal pnevmoniya * qeyri-spesifik intersistal pnevmoniya 2 Ekzogen allergik alveolitlər Ekzogen allergik alveolitlər ağ ciyərlərin alveolyar və intersistal stukturunun allergik diffuz zədələnməsi ilə xarakterizə olunur.Xəstəliyin əmələ gəlməsində heyvan və bitki mənşəli zülallar və ya qeyri-üzvi birləşmələrə malik tozların rolu əsas götürülür.Xəstəliyə ən çox fermada işləyənlər və quşçuluqla məşğul olanlar arasında rast gəlinir. 3 Toksik fibrozlaşan alveolit Toksik fibrozlaşan alveolitə toksiki maddələrlə zəhərlənən adamlarda rast gəlinir.Bu ağ ciyərlərdə parenximaya toksik maddələrin və bəzən dərman vasitələrinin təsiri nəticəsində əmələ gələn patologiyadır. Fibrozlaşan alveolitlər növündən asılı olmayaraq gedişinə görə 3 növə ayrılır: kəskin xroniki terminal Xəstəlik antigen xassəyə malik hissəciklərin alveollara daxil olması nəticəsində baş verir.Bu zaman alveollar zədələnir və onların infiltirasiyası baş verir.Xəstəlik özünü quru və ya az bəlğəmli öskürəklə biruzə verir.Bu zaman xəstələrdə fiziki gərginlik zamanı sianoz,təngnəfəslik əmələ gəlir və ağ ciyərlərin diffuziya qabiliyyəti aşağı düşür. Xəstəliyə diaqnozun qoyulmasında diqqətlə toplanan anamnezin və rentgenoloji müayinənin nəticəsi əsas götürülür.

2023-01-01 08:55:00

İnfeksion endokarditin klinikası adətən infeksiyanın orqanizmə daxil olmasından 2-4 həftə sonra üzə çıxır. Xəstəliyin ümumi əlamətlərindən ən çox rast gəlinəni qızdırmadır.Qızdırma qeyri-düz tipdə olub,çox hallarda titrətmə və üşütmə ilə müşahidə olunur. Yüksək qızdırma ilə yanaşı bəzi xəstələrdə subfebril və ya normal temperatur ola bilir.Bu hal ən çox ürək qüsuru olan,xroniki qlomerulonefritli yaşlı xəstələrdə rast gəlinir. Yarımkəskin infeksion endokardit zamanı dəridə də dəşiyikliklər gedir və xəstədə aşağıdakı əlamətlər meydana çıxa bilir: - dəri avazıyır,südlü qəhvə rəngi alır - barmaqlar baraban çubuğu kimi əyilir - dərinin bəzi nahiyələrində hemoragiyalara rast gəlinir - konyuktivada nöqtəvi qızartılar əmələ gəlir - dərialtı piy qatında hemoragik ləkələr meydana gəlir - göz dibində ləkələrə təsadüf olunur - əlin iç hissəsində qırmızı-ağlı düyünlər əmələ gəlir Oynaqların zədələnməsi infeksion artritin immunoloji variantı üçün xarakterdir.Bu zaman əl və ayaqların kiçik oynaqları,nadir hallarda isə böyük oynaqlar zədələnir. Endokardın zədələnməsi xəstəliyin klinikasında başlıca yer tutur.Ürəkdə protodiastolik və kobud sistolik küy eşidilir.Xəstələrdə ürək qüsuru daha tez formalaşır və erkən ürək çatışmazlığı inkişaf edir.Ağ ciyər arteriyası qapağı nadir hallarda zədələnir ki,bu da ən çox narkomanlarda baş verir. İnfeksion endokardit zamanı damarların zədələnməsi vaskulit şəklində özünü biruzə verir.Dəridə periferik vaskulitlərlə yanaşı,daxili orqanların da vaskulitinə rast gəlinir. İnfeksion endokardit zamanı beyin damarlarının vaskiliti özünü meningit,ensefalit,dərin ifliclər,nitqin pozğunluğu şəklində göstərir. İnfeksion endokardit zamanı ağ ciyərlərin zədələnməsi ağır spektrli pnevmoniyalar,ağ ciyər absasi şəklində biruzə verir. Qara ciyərin zədələnməsi qara ciyərin infarktına,toksiki hepatitə,ağır hallarda isə qara ciyərin sirrozuna səbəb olur. İnfeksion endokardit zamanı dalaqda da böyümə baş verir. Xəstəlik böyrəklərdə infarkt, kəskin və xroniki qlomerulonefritin inkişaf etməsinə səbəb olur.

2023-01-01 08:51:00

Plevra boşluğunda mayenin olması plevral punksiyanın keçirilməsinə göstərişdir.Mayeni xaric etmək,onun həcmini qeyd etmək və plevradan çıxan mayenin laboratoriyada müayinəsi plevrit xəstəliyi zamanı vacib sayılır.Plevral punksiyadan sonra xəstədə bəzi əlamətlər baş verə bilir: - xəstənin təngnəfəsliyi azalır - temperatur nisbətən aşağı düşür Lakin plevranı deşdikdə ürək-qan damar kollapsı riski artır. Plevral puksiya və plevral mayenin müayinəsi plevritlərin diaqnostikasında əsas tədbirlərdən biridir. Plevral maye makroskopik tərkibinə görə müxtəlif olur: -hemoragik -hilyoz -transsudat Plevral punksiya necə baş verir? Plevral punksiya seçilmiş nöqtədən(perkutor)aşağıda yerləşən qabırğanın altında aparılır.Perkutor nöqtə rentgen müayinəsi ilə təyin edilərsə daha yaxşı olar.Həkim dərini aseptiklərlə təmiz sildikdən sonra qat-qat anesteziyadan sonra plevranı deşir və möhtəviyyatı evakuasiya edir. Sonra möhtəviyyat laborator analizə göndərilir.Laboratoriyada möhtəviyyatın tərkinində olan aşağıdakıların miqdarı müəyyən edilir: - zülalın tərkibi - setrifuqalaşmış nümunənin hüceyrə tərkibi - bakterioloji analiz - seroloji analiz - qlükozanın miqdarı - amilazanın miqdarı - pH-ın miqdarı Əgər möhtəviyyatın irinli xarakteri təxmin edilir və ya müəyyənləşirsə plevral punksiyanın başlanğıcında iynə ilə biopsiya aparıla bilər.Yox əgər adi tədbirlər müəyyən diaqnozu qoymağa imkan vermirsə və iynə ilə biopsiya mənfi təsir göstərirsə,o zaman diaqnostikanın yeganə yolu ağciyərlərdə diaqnostik operasiya aparılır.Əməliyyat zamanı zədələnmiş sahənin biopsiyası ilə torakotomiya ola bilir.

2023-01-01 08:46:00

Bronx-ağciyər amiloidozu ağciyərlərin parenximasında,damarların divarında,tənəffüs yolunun selikli qişasında,plevrada,divararalığı limfa düyünlərində amiloidin çökməsi isə xarakterizə olunur. Xəstəliyin etiologiyası elmə məlum deyil.Xəstəliyin 3 sintez mərhələsi var. I mərhələ - amiloidönü mərhələ hesab edilir.Bu zaman retikuloendotelial sistemin amiloidoblast təzahürləri ilə hüceyrə transformasiyası baş verir. II mərhələ - Bu zaman amiloidoblastlarla fibrilyar zülalın sintezi,fibrillərin amiloid substransiyasının "karkası" əmələ gəlməklə aqressiyası baş verir. III mərhələ - Bu zaman amiloid fifrillərinin plazma zülalları, qlükoproteidləri və toxumanın turş mukopolisaxaridləri ilə birləşməsi baş verir. Amiloidozun patogenezi immunogenetik nəzəriyyəyə uyğundur. Tənəffüs sisteminin amiloidozunun aşağıdakı klinik formaları ayırd edilir. * traxeya və bronxların lokallaşmış amiloidozu * ağ ciyərlərin lokallaşmış amiloidozu * diffuz alveollar-septal amiloidoz * plevranın amiloidozu * mediastinal limfa düyünlərinin amiloidozu * müştərək formalar Traxeyalar və bronxlardakı amiloid çöküntülər özlüyündə 1 sm-ə qədər diametrli bozumtul-ağ hamar düyünlərdir.Bu zaman bronxun divarı infiltiratlaşa bilir ki,bu da onun daralmasına kömək olur.Ağciyər amiloidozunun solitar formasında amiloidin bir və ya bir-neçə çökmə ocağı olur.Çökmələr psevdoşiş törəmələr şəklində olur.Bu amiloidin alveollararası arakəsmədə,kapilyarlar,arteriyalar,venalar ətrafında çökməsi ilə xarakterizə olunur.Nəticədə ağ ciyərlərdə hipertenziya inkişaf edir və xroniki ağ ciyər ürəyi formalaşır. Xəstəliyin diaqnozu histokimyəvi müayinələrlə aşkar edilir. Bronx-ağ ciyər amiloidozu zamanı xəstələrdə aşağıdakı əlamətlər özünü göstərir: *əziyyətverici quru öskürək *bəzən qanhayxırma *səsin xrıltılı olması *çətinləşmiş,fitverici tənəffüs *ağ ciyərlərin uyğun hissəsinin atelektazı * fitverici xırıltılar Xəstəlik ağırlaşanda bronxopulmonal infeksion-iltihabi xəstəliklərin,tənəffüs çatışmazlığının,xroniki ağ ciyər ürəyinin inkişaf etməsinə səbəb olur. Çöküntü böyük olduqda səsin kütləşməsi mümkündür.Bunu ancaq rentgenoloji müayinə zamanı müəyyən etmək olar. Xəstliyə diaqnozun qoyulmasında rentgenoloji müayinələrlə birlikdə bronxoskopiya və EKQ-nin də nəticələri əsas götürülür. Amiloidozun effektli müalicəsi yoxdur.Xəstəyə yalnız sakitləşdirici müalicə təyin edilir.

2023-01-01 08:41:00

Plevrit plevranın səthində möhtəviyyat əmələ gəlməsi və plevral boşluqda maye toplanması ilə xarakterizə olunan iltihabı xəstəlikdir. Xəstəliyin 2 əsas forması ayırd edilir: - quru - möhtəviyyatlı(eksudativ) Plevrit xəstəliyi öz gedişində xarakterini dəyişə bilir.Belə ki,eksudativ plevrit sorulduqda quru plevritə çevrilə bilir. Plevritin əmələ gəlməsində pnevmakokkların,stafilokokkların,vərəm mikrobakteriyasının,bəyaz spiroxetin rolu böyükdür.Plevrit lokalizasiyasına görə bir neçə növlərə bölünür: - apikal (zirvə plevriti) - kostal (plevranın qabırğa nahiyəsinin plevriti) - kostodiafraqmal - diafraqmal - paranediastinal Plevritlər birtərəfli və ikitərəfli ola bilir. Xəstəliyin əmələ gəlməsində virusların,bakteriyaların,göbələklərin,parazitlərin,apitik törədicilərin,xlamidiyaların törətdiyin infeksion xəstəliklərin cəbəbi vardır.Plevritin əmələ gəlməsinin əsas səbəbi ağ ciyərlrin və döşdaxili limfaların vərəmi hesab olunur.Plevritin baş verməsində pnevmoniyaların,ağ ciyərlərdə baş verən irinli proseslərin rolu da var. Bəzi hallarda plevra və ağ ciyərlərin metastatik şişləri,ağ ciyərlərin birincili xərçəngi,limfoma,leykoz da plevritin baş verməsinə səbəb olur. Əlamətləri Plevrada iltihabi proses olduqda ilk sutkalarda limdotik kapilyarların genişlənməsi,onların keçiriciliyinin artması,ödem və plevraaltı qatın infiltirasiyası müşahidə edilir.1-2 gündən sonra kapilyarların trombozu baş verir və damarların keçiriciliyi azalır.Bu zaman plevra ödemli və durğun olur.Sonra hüceyrə infiltrasiyası baş verir və səthdə eksudat əmələ gəlir.Eksudat tərkibinə görə müxtəlif olur: fibrinoz seroz irinli hemoragik Eksudat müalicə nəticəsində sorula və ya fibroz toxumaya çevrilə bilir. Xəstəlik özünü tənəffüs aktından asılı olan,güc verdikdə və öskürdükdə güclənən,bədənin vəziyyətindən asılı olaraq döş qəfəsində baş verən ağrılarla biruzə verir.Plevrada toplanan maye ağ ciyəri sıxdıqda təngnəfəslik meydana çıxır.Quru plevrit zamanı xəstələr subfebrikl,eksudativ plevrit zamanı isə yüksək qızdırmadan şikayət edirlər. Xəstəliyə diaqnoz qoyulan zaman xəstənin anamnezinə diqqətlə qulaq asmaqda fayda var.USM,rentgenoloji müayinə,palpasiya,auskultasiya,perkusiya və digər laborator müayinələrin nəticələri diaqnozun təsdiqlənməsində rol oynayır.

2023-01-01 08:35:00

Leyomiomatoz disseminasiyalı patoloji proses olub,ağ ciyər toxumasının sonradan xırda kistalı transformasiyası ilə xarakterizə olunur.Xəstəlik özünü bronxiollar,xırda bronxlar,ağ ciyərlərin qan və limfa damarları boyunca saya əzələ liflərinin şüşəyəbənzər artması ilə göstərir.Xəstəliyə ən çox 18-50 yaşlı adamlarda rast gəlinir. Xəstəliyin aşağıdakı patomorfoloji əlamətləri var: * ağ ciyərlərin həddən artıq bərkiməsi * 0,3-0,7 sm diametrli parlaq maye ilə dolu çoxsaylı xırda subplevral düyünlərin əmələ gəlməsi * ağ ciyərlərin ayrı-ayrı sahələrində iri havalı boşluqların olması * limfa düyünlərinin hiperplaziyası * əzələ liflərinin ağ ciyərlərin interstisiyasına diffuz ploriferiyası * qan və limfa damarlarının,bronxların alveollarının divarının destruktiv dəyişiklikləri * mikrokistoz arı pətəyinə oxşayan ağ ciyərin əmələ gəlməsi Göstərilən xüsusiyyətlər xəstəliyin diffuz forması üçün xarakterikdir. Xəstəliyin ocaqlı forması ağ ciyərlərin parenximasında şüşəyəbənzər törəmələrin inkişafı ilə xarakterizə olunur. Xəstəlik uzun müddət simptomsuz keçir.Xəstəlik açıq mərhələyə çatdıqda xəstədə aşağıdakı xarakter əlamətlər meydana çıxır. 1 Təngnəfəslik əvvəllər fiziki iş zamanı baş verir,xəstəliyin əlamətləri kəskinləşdikdə isə daimi olur. - döş qəfəsində tənəffüs zamanı əmələ gələn ağrılar. - qanhayxırma - residivləşəm spontan pnevmatoraks - hilotoraks-hilyoz mayenin plevra boşluğunda toplanması - xəstəlik proqressivləşdikdə əmələ gələn hiloperikardit - xroniki ağ ciyər ürəyinin əmələ gəlməsi Hamiləlik,doğuş,kontraseptivlərin qəbulu xəstəliyin gedişini ağırlaşdıra bilər. Leyomiomatozun müayinəsində plevral mayenin müayinəsi,qanın qaz tərkibinin müayinəsi,rentgenoqrafiya,kompyuter tomoqrafiyasının nəticələri əsas götürülür. Leyomiomatoz- Şüşəyə dönən ağciyər Leyomiomatoz disseminasiyalı patoloji proses olub,ağ ciyər toxumasının sonradan xırda kistalı transformasiyası ilə xarakterizə olunur.Xəstəlik özünü bronxiollar,xırda bronxlar,ağ ciyərlərin qan və limfa damarları boyunca saya əzələ liflərinin şüşəyəbənzər artması ilə göstərir.Xəstəliyə ən çox 18-50 yaşlı adamlarda rast gəlinir. Xəstəliyin aşağıdakı patomorfoloji əlamətləri var: * ağ ciyərlərin həddən artıq bərkiməsi * 0,3-0,7 sm diametrli parlaq maye ilə dolu çoxsaylı xırda subplevral düyünlərin əmələ gəlməsi * ağ ciyərlərin ayrı-ayrı sahələrində iri havalı boşluqların olması * limfa düyünlərinin hiperplaziyası * əzələ liflərinin ağ ciyərlərin interstisiyasına diffuz ploriferiyası * qan və limfa damarlarının,bronxların alveollarının divarının destruktiv dəyişiklikləri * mikrokistoz arı pətəyinə oxşayan ağ ciyərin əmələ gəlməsi Göstərilən xüsusiyyətlər xəstəliyin diffuz forması üçün xarakterikdir. Xəstəliyin ocaqlı forması ağ ciyərlərin parenximasında şüşəyəbənzər törəmələrin inkişafı ilə xarakterizə olunur. Xəstəlik uzun müddət simptomsuz keçir.Xəstəlik açıq mərhələyə çatdıqda xəstədə aşağıdakı xarakter əlamətlər meydana çıxır. 1 Təngnəfəslik əvvəllər fiziki iş zamanı baş verir,xəstəliyin əlamətləri kəskinləşdikdə isə daimi olur. - döş qəfəsində tənəffüs zamanı əmələ gələn ağrılar. - qanhayxırma - residivləşəm spontan pnevmatoraks - hilotoraks-hilyoz mayenin plevra boşluğunda toplanması - xəstəlik proqressivləşdikdə əmələ gələn hiloperikardit - xroniki ağ ciyər ürəyinin əmələ gəlməsi Hamiləlik,doğuş,kontraseptivlərin qəbulu xəstəliyin gedişini ağırlaşdıra bilər. Leyomiomatozun müayinəsində plevral mayenin müayinəsi,qanın qaz tərkibinin müayinəsi,rentgenoqrafiya,kompyuter tomoqrafiyasının nəticələri əsas götürülür.

2023-01-01 08:31:00

Aşağıda adları yazılan yağların qarışımından hazırlanan məlhəmdən dünyanın ən məşhur kosmetoloqları istifadə edir.Bu yağlardan hazırlananan qarışımın sirri uzun illər gizli saxlanılmışdır. Çünki qarışımdan hazırlanan məlhəm kosmetologiya biznesi ilə məşğul olanlara külli miqdarda pul qazandırmışdır. Tökülən saçları bərpa etməklə saçlara həcm, parlaqlıq və möhkəmlik verən məlhəmi hazırlamaq üçün aşağıdakı yağlardan istifadə edilir: * Ayı pəncəsi yağı - tük köklərini möhkəmləndirir, kəpəyi aradan qaldırır. * Arqan yağı - saçların uzanmasına səbəb olur, onları ultrabənövşəyi şüalardan qoruyur. * Avokado yağı - saç tökülməsinin qarşısını alır, uzanmasına səbəb olur. * Palıd yağı - baş dərisinin qan dövranını yaxşılaşdırır və iltihabi prosesləri aradan qaldırır. * Tokoferol (vit.E)- baş dərisində olan iltihabi prosesləri və qaşınmanı aradan qaldırır, tük diblərini qidalandırır. * Darçın yağı - saç tökülmələrinin qarşısını alır. * Acı qırmızı bibər yağı - saç tökülmələrinin qarşısını almaqla yanaşı, həmin nahiyəyə qanın sirkulyasiyasını təmin edir. * Aptek çobanyastığı yağı - kəpəyi aradan qaldırır və saçların uzanmasına səbəb olur. *Retinol(vit.A) - saç köklərini qidalandırmaqla möhkəmləndirir, tökülmənin qarşısını alır. Yuxarıda adları sadalanan yağların hərəsindən eyni miqdarda götürülüb qarışdırılır və saçların dibinə sürtülür. Saçlar polietilen paketlə örtülür və baş qalın dəsmalla bükülür. 30 dəqiqə sonra saçlar isti su və şampunla yuyulur. Maska həftədə 2-3 dəfə edilir və 2 ay sonra nəticə hamını heyran edir.

2023-01-01 08:25:00

Piqment ləkələri gün şüalarının dəriyə təsirindən,müxtəlif keyfiyyətsiz kosmetik vasitələrdən sonra əmələ gələ bilir.Ləkələr kosmetik görüntünü pozduğuna görə əksər qadınlarda psixoloji diskomforta səbəb olur. Piqment ləkələrinin əmələ gəlməsinin səbəbi mədə-bağırsaq, qaraciyər və öd kisəsində olan xəstəliklərlə də bağlı ola bilir. Bu zaman ləkələrdən xilas olmaq üçün kosmetolqla, terapevtin birlikdə müalicəsi lazımdır. Belə ki, bu zaman mədə-bağırsaqları təmizləməklə yanaşı, müxtəlif dərman vasitələri qəbul eləmək və ləkə təmizləyicilərdən istifadə eləmək lazımdır. Gün şüalarından və keyfiyyətsiz kosmetikalar səbəbindən əmələ gələn ləkələrdən isə ev şəraitində xilas olmaq mümkündür. Bunun üçün aşağıdakı vasitələrdən istifadə edilir: * Xiyar sürtkəcdən keçirilir və dəriyə yaxılır. Bu dəri ləkələrini ən yaxşı təmizləyən vasitədir. * Turşumuş qatıq üz və bədənin digər nahiyələrində olan ləkələri ağardır və yox edir. * Ağ kələmin suyu sıxılır və buz kub halına salınır. Kələm suyundan hazırlanmış buzla üzü sürtdükdə dəri ağarır və ləkələrdən təmizlənir. * Limon şirəsi üzə sürtülür və 20-30 dəqiqə sonra ilıq su ilə yuyulur. Vaxtaşırı üzə limon şirəsi sürtmək dərini ağardır və ləkələri təmizləyir. Limon şirəsi sürtülən zaman onun gözlərdən qorumaq lazımdır.

2023-01-01 08:21:00

Bu metod 1842-ci ildə İsveçrə alimi İ.Doppler tərəfindən kəşf edilmiş və onun şərəfinə ad almış fiziki fenomenə əsaslanır. Doppler effekti ondan ibarətdir ki, ultrasəs siqnalı hərəkət edən obyektdən siqnalın yayılma oxu boyunca əks olunduqda hərəkət sürətinə mütənasib olaraq dəyişir. Ultrasəs dalğalarını generasiya edən obyekt ötürücüyə doğru hərəkət etdikdə əks olunan siqnalların tezliyi artır və əksinə, uzaqlaşan obyektdən əks olunduqda - azalır. Böyrək arteriyalarının vizualizasiyası və dopler informasiyasını almaq üçün müxtəlif yollardan istifadə edilir. Bu zaman böyrək arteriyalarına ön, arxa və yandan baxılır. Böyrək arteriyasının bütün boyunu müayinə etmək üçün polipozision üsuldan istifadə olunur. Qarın boşluğunda mayenin toplanması, damarların kalsifikasiyası, xəstənin artıq bədən çəkisi müayinəyə mane olan faktorlardır. Böyrək qan dövranı keyfiyyət və kəmiyyətcə qiymətləndirilir. Böyrək qan dövranının keyfiyyətcə qiymətləndirilməsi üçün aşağıdakı göstəricilər nəzərə alınır: - böyrək damarlarının keçiriliciyi(var və ya tutulub) - damarların ölçüsü(norma, daralma, dilatasiya) - damar divarının hərəkətliliyi (rigid, artıq hərəkətli) - intima-mediya kompleksinin vəziyyəti (bərkliyi, qalınlığı, səthin forması, enliliyi) - damardaxili dəyişikliklər (aterosklerotik deyenlər, tromblar, intimanın aralanması, anevrizmalar) - perivaskulyar toxumanın vəziyyəti. Böyrəyin qan dövranının kəmiyyətcə qiymətləndirilməsi üçün müxtəlif indekslər hesablanır. Bu üsulun köməyi ilə böyrək arteriyaları vizualizə olunur, onun diametri ölçülür, qan dövranı keyfiyyət və kəmiyyətcə öyrənilir və lazım olduqda yükləyici farmokoloji sınaqlar da aparılır, müalicənin təsiri yoxlamaq üçün müayinələr dinamikada təkralanır, alınmış nəticələr kontralateral böyrəyin müayinəsindən alınan nəticələrlə müqayisə edilir.

2023-01-01 08:15:00

Cinsi əlaqə iki əks cinsin bir-biri ilə daha yaxın intim əlaqədə olmasıdır. Bu əlaqə insanların həyatına həm fiziki, həm də psixoloji baxımdan müsbət təsir edir. Mütəxəssislər insanlar arasında bir çox xəstəliklərin artmasını bu səbəblərdən dolayı olduğunu söyləyirlər. Yəni intim həyatı normal keçməyənlər xəstəliklərə qarşı daha həssas olurlar. Statistikanın hesablamaları hər üç adamdan birinin cinsi həyatının normal olmamasını və bu səbəbdən də bir çox xəstəliklərin sayının artdığını qeyd edirlər. Cinsi həvəsin azalmasının bir çox səbəbləri vardır. Bəs bu səbəblərə köklük də daxildirmi? Kök insan dedikdə orqanizminin bütün hüceyrələrində piy toxuması yığılıb qalan insan nəzərdə tutulur. İnsan orqanizmi öz həyatını yaşamaq üçün ona lazım olan enerjini xarici qidalar vasitəsilə alır. Daxil olan enerjinin yetərincə parçalanmaması isə artıq piylərin əmələ gəlməsinə və depolanmasına səbəb olur. Buna həddindən çox yemək, bəzi dərman vasitələri, hormonal dəyişikliklər, doğuşların sayı, yaş, siqaret, azhərəkətlilik səbəb ola bilər. Köklük orqnizmdə şəkərli diabetə, yuxuda boğulmalara, xoruldamaya və bir çox digər xəstəliklərə səbəb ola bilir. Köklüyün səbəb olduğu xəstəliklərin siyahısında normal olmayan cinsi həyat tərzi də durur. Köklük insanların cinsi həyatında aşağıdakılara səbəb ola bilir: * cinsi həyata mənfi təsir edir * cinsi performansın keyfiyyətini aşağı salır * insanın psixologiyasına təsir edərək cinsi həvəsini azaldır * cinsi akta meyilliliyi azaldar, intim duyğuları söndürər * köklük səbəbindən insan özündən utanar və cinsi aktdan qaçar. Mütəxəssislər köklüyü səbəbindən cinsi əlaqədən qaçan adamlara mütləq həkimə müraciət etməyi məsləhət bilir. Hesablamalar orta yaşlarında, artıq çəkidən əziyyət çəkənlərin arıqladıqları zaman cinsi həvəslərinin 2 dəfə artdığını göstərir.

2023-01-01 08:11:00

Lazım olan ərzaqlar - 0,5 kq vanilli dondurma - 2 xörək qaşığı portağal sukatı və ya mürəbbəsi - 50 qram tünd şokolad - 3 xorək qaşığı portağal şirəsi - 1 portağal - 1 çay qaşığı bal - 4 xörək qaşığı kofe  Hazırlanması Dondurma otaq tempraturunda yumşaldılır.Portağal şirəsi və bal qarışdırılır,şokolad iri parçalara bölünüb kofeyə qatılır və hamısı bir yerdə əridilir. Dondurmanın üçdə ikisini balla qarışdırıb hazırlanan məhsula əlavə edilir. Dondurma qəlibinin içərisinə alt mərtəbədən vanilli dondurma 3 sm hündürlükdə qoyulur,üzərinə portağal şirəsi qatılan dondurmadan əlavə edilir,üzərinə isə portağal sukatı və ya mürəbbəsi qoyulur.Soyuducunun dondurma gözündə 1 gecə saxlanılır.

2023-01-01 08:05:00

Sarkoidoz böyrəküstü vəzdən başqa bütün orqanlarda əmələ gələn bir xəstəlikdir.Xəstəlik özünü orqanlarda qranulomaların əmələ gəlməsi və əmələ gəldiyi orqanın strukturunun pozulması ilə göstərir. Əzələ sümük sistemi Sarkoidoz zamanı sümük əzələ dəyişiklikəri xəstələrin 50-80%-ində əmələ gəlir.Ən çox hallarda özünü baldır-daban oynaqlarının artriti,miopartiyalarla biruzə verir. Ağ ciyər Ağ ciyərlərdə sarkoiduzun əmələ gəlməsi ağ ciyər köklərinin ikitərəfli limfadenopatiyasına səbəb olur və dəridə,gözlərdə patoloji dəyişikliklərə gətirib çıxarır. Göz Göz sarkoidozu təxminən 25% xəstələrdə müşahidə edilir.Bunların 75%-i ön uveit,25%-i isə arxa uveit şəklində meydana çıxır.Xəstəlik zamanı konyuktiva və göz yaşı vəzilərinin də infiltirasiyası mümkündür.Gözün sarkoidozu korluğa səbəb ola bilir. Dəri Dərinin sarkoidozu qeyri-kazeoz epiteloid hüceyrə qranuloması,düyünlü eritema,qurdeşənəyi,vaskulitlər və polimorf eritema şəklində dəri təzahürləri ilə meydana çıxır.Dəri sarkoidozuna sarkaidozlu xəstələrin 10-35%-ində rast gəlinir. Neyrosarkoidoza 5% xəstələrdə rast gəlinir.Onun diqanostikası ağ ciyərlərdə və digər təzahürlər olmadıqda çox vaxt çətin olur.Neyrosarkoidoz beyin sinirlərinin iflici,polinevrit və polinnevropatiya,meningit,epilepsiyaya bənzər tutmalar,beyində həcmli törəmələr,hipofizar-hipotalamik sindrom və yaddaşın pozulması ilə müşayət edilir. Ürəyin sarkoidozu 5%-dən az xəstələrdə rast gəlinir.Bu zaman ürəkdə aritmiyalar baş verir.Ürəyin sarkoidozu adətən ölümlə nəticələnir. Qırtlağın sarkoidozu səsin tutulması,öskürək,disfaqiya ilə müşayət edilir. Böyrəklərdə sarkoidoz baş verən zaman hiperkalsiemiya və kiperkalsiuriya müşayət edilir.Nadir hallarda intersistal nefrit əmələ gəlir.

2023-01-01 08:01:00

Böyrəyin əsas struktur-funksional vahidi nefrondur. Sağlam insanın hər böyrəyində 1,2 milyon nefron vardır.Hər bir nefron böyrək cisimciyi və kanalcıqdan ibarətdir.Böyrək cisimciyi nefronun başlanğıc hissəsi olub yumaqcıq və onu örtən kapsuldan ibarətdir.Yumaqcıq damar törəməsi kimi 50 kapilyar ilgəyindən ibarətdir.Yumaqcıq kapsulasının daxili qatı yumaqcıq kapilyarlarının divarına birləşərək və eyni zamanda onların xarici qatını(epitelini) təşkil edir. Kapsulun xarici qatı daxili qatdan bir qədər aralı yerləşir və nəticədə onların arasında mikroskopik boşluq əmələ gəlir.Yumaqcıq kapsulunun boşluğu kanalcığın mənfəzinə,yəni kanalcıq divarına keçir.Böyrək yumaqcıqlarının gətirici və çıxarıcı arteriyaları bir-birinin yanında yerləşərək onun qütbünü əmələ gətirir və kapsulla örtülmür.Hesablamalar göstərir ki,hər bir kapsulun uzunluğu 30-50mm olmaqla ümumiyyətlə bütün nefronların uzunluğu 25 km yumaqcıqların filtirasiya səthi 1,5 kv.m-ə bərabərdir. Elektron mikroskopla müayinə etdikdə böyrək kapilyarlarının divarının 3 qatdan ibarət olması aydınlaşır. Daxili qat endoteldən ibarətdir. Endotelial qat özünəməxsus xəlbir qatı təşkil etdiyi üçün fenestrara adlanır.Normada endotelial hüceyrələr arasında sahə birləşdirici toxumanın əsas maddəsi olan maddə tutur. Kapilyar divarının xarici qatı epitel hüceyrələrindən ibarətdir.Bunlara podositlər də deyilıir.Podositləri trabekula adlanan perpendikulyar vəziyyətdə olan çıxıntılar ayırır.Podosit özü membrana yapışmır.Bazal membran ilə podosit,trabekula və bir-birinə dolaşan çoxlu pedikula arasında ultra mikroskopik sahə əmələ gətirir. Yumaqcıq kapilyarının orta qatının qalınlığığını əsas zar təşkil edir.Üç qatdan ən çox bu qat kapilyarlarda dövr edən qanla böyrək yumaqcığı kapsulunun boşluğu arasında fasiləsiz baryerdir. Nefronun böyrək kanalcığı şərti olaraq üç əsas hissəyə bölünür.Hər bir kanalcığın uzunluğu 35-50 mm-ə qədər olur.Nefron ilgəyinin qalxan hissəsinin yoğun seqmentində və ikinci dərəcəli qıvrım kanalcıqlardakı epitel örtüyü proksimal kanalcıq epitelisinə oxşayır.Bu hüceyrələrin sitoplazmasında çoxlu hüceyrədaxili membran vardır.Sitoplazmada hidrolitik,qlükolitik fermentlərin yüksək aktivliyi təyin olunur ki,bu da suyun,natriumun və başqa maddələrin fakultətiv resorbsiyası kimi mürəkkəb funksiyaları təmin edir.

2023-01-01 07:51:00

Böyrək xəstəlikləri zamanı diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün müxtəlif müayinə üsullarından istifadə ediıir. Böyrək arteroqrafiyası Böyrək şişi,kistası,palikistoz,böyrək damarlarının stenozu diaqnozunu dəqiqləşdirmək üçün bu müayinədən istifadə edilir.Arteroqrafiyanı yerinə yetirmək üçün Seldinger üsulu ilə bud arteriyasından aortaya xüsusi kateter yeridilir və böyrək arteriyalarından yuxarı səviyyəyə çatdırılır.Kateterlə 60-80 ml kontrast maddə vurmaqla ardıcıl rentgen şəkillər çəkilir. Rentgen kompyuter tomoqrafiyası Bu zaman böyrək xəstəliklərinin dəqiq diaqnozu təyin edilir.Üsul ardıcıl olaraq bədənin köndələn laylarının alınmasına və məlumatların ağ-qara və rəngli şəkildə ekrana verilməsinə əsaslanır. Nefrologiyada KT böyrək şişlərini,polikistozunun və daşlarının,böyrəküstü vəzilərin şişlərinin diaqnozunu qoymağa,böyrək travmalarında onların zədələnmələrini təyin etmək üçün istifadə edilir. Maqnit rezonans tomoqrafiyası MRT-nin üstünlüyü böyrəklərin,peritonarxası sahənin və qarın boşluğu orqanlarının müayinəsini istənilən vəziyyətdə(horizontal,sagital,frontal)dəqiq şəklini almaq olur.Müxtəlif proyeksiyalarda alınmış məlumatların tutuşdurulması böyrəklərdəki patoloji ocağın dəqiq vəziyyəti haqqında məlumat almağa,onun sağlam böyrək toxumasına,damarlara,kasacıq-ləyən sisteminə və həmçinin qonşu orqanlara münasibətini aydınlaşdırmağa imkan verir. Radioizotop müayinə üsulları Radioizatop nefroqrafiya böyrəyin funksiyasını öyrənmək üçün tətbiq edilir.Xəstənin venasına hippuran və ya diobrast yeridilir,sonra çoxkanallı radioqrafik cihazın köməyi ilə hər böyrəyin funksiyasını ayrıca və qanın nişanlanmış maddədən təmizlənməsini öyrənir.Bu müayinə xroniki pielonefritdə,pielonefritdə,böyrək vərəmi və amiloidozda,böyrəkdən sidiyin xaric olunmasının pozulmasında diaqnozu dəqiqləşdirməyə kömək edir. Sidik kisəsinin kateterizasiyası Kateterizasiyadan diaqnoztik məqdəslə,sidik kisəsində yığılıb qalmış saidiyi buraxmaq üçün istifadə olunur. Sistaskopiya Sidik kisəsinə sistaskop vasitəsilə baxılmasına sistaskopiya deyiolir.Bu üsul sidik kisəsinin selikli qişasının,sidik axarlarının mənsəbinin vəziyyətini öyrənməyə,daşı,şişi götürməyə imkan verir. Böyrəyin biopsiyası Böyrəyin biopsiyası diaqnostik manipulyasiya olub,böyrək toxumasının bir fraqmentinin morfoloji cəhətdən müayinə üçün əldə edilməsidir.Dəridən keçməklə böyrəyin punsion biopsiyası neyropatiyaların differensual diaqnozunu qoymağa,qlomerulonefritin variantını təyin etməyə,qırmızı qurd eşənəyini və digər ikincili xəstəlikləri təyin etməyə imkan yaradır.

2023-01-01 07:41:00

Böyrəyin biopsiya olunmasına vacib göstərişlərdən biri kəskin böyrək çatışmazlığı xəstəliyinin olmasıdır.Çünki,morfoloji müayinə 70% xəstələrdə diaqnozu və müalicə taktikasını dəyişir.Böyrək funksiyalarının (filtirasiyanın) sürətli aşağı düşməsi,yəni son 3 ayda kreatinin qanda səviyyəsinin 2 dəfədən çox artması sürətli proqress edən qlomerulonefritin aşkarlanmasında həlledici rol oynayır.Bu zaman erkən və aktiv immunodepressiv terapiya (yüksək doza koprtikosteroidlər və sitostatiklər)nəinki xəstəliyin sabitləşdirilməsinə xidmət edir,hətta böyrək funksiyasını bərpa etməyə imkan verir. Böyrəyin digər xəstəlikərində kliniki aşkarlığa baxmayaraq immunodepressiv terapiya xəstənin vəziyyətini və böyrək funksiyasını pisləşdirir.Kəskin böyrək çatışmazlığı zamanı kəskin nefretik və nefrotik sindromların olmasına əsasən,həmçinin böyrəklərdən xaric əlamətlərin aşkarlanmasına görə baş verir.Bu əlamətlər əsasən sistem vskulitləri və qırmızı qurd eşənəyi zamanı baş verir. Biopsiyaya qədər kəskin böyrək çatışmazlığı olan xəstələrdə onun genezi inkar olunmalıdır.Belə ki,biopsiya aşağıdakı xəstəliklər zamanı əks göstəriş sayılır: - apostematoz nefrit - böyrək arteriyasının trombozu - böyrək arteriyasının emboliyası - sidik turşusu blokadası - mieloma xəstəliyi - sistem klerodermiya - böyrək zədələnmələri Dərman mənşəli və qeyri-dərman mənşəli kəskin böyrək çatışmazlığının fərqinin öyrənilməsində biopsiyanın rolu böyükdür. Böyrək parenximasının xroniki diffuz xəstəliklərində biopsiyaya göstəriş kəskin nefretik və ya kəskin nefrotik sindromlar,həmçinin güclü sidik sindromu,arterial hipoertenziya,mötədil sidik sindromu,böyrək damarlarının patoloji dəyişiklikləri hesab olunur. Böyrək biopsiyası aşağıdakı xəstəliklər zamanı məqsədəuyğun sayılır: - sistem autoimmun xəstəliklər - qırmızı qurd eşənəyi - antifosfolipid sindrom - amilodioz - səbəbi məlum olmayan xroniki böyrək çatışmazlığı - kəskin böyrək çatmazlığı

2023-01-01 07:31:00

Böyrəklərin əksər xəstəliklərinin kəskin dövründə və ya onların kəskinləşməsi zamanı periferik qan göstəricilərinin,qanın biokimyəvi müayinəsinin nəticələrinin dəyişiklikləri aşkar edilir.Bu göstəricilərin dinamikada təhlil edilməsi nəinki,düzgün diaqnozun qoyulmasını təmin edir,həmçinin xəstəliyin ağırlıq dərəcəsinin,proqnozunu və aparılan müalicənin effektliyini qiymətləndirməyə imkan verir. Mötədil və ya aşkar təzahür edən leykositoz kəskin və ya yarımkəskin xroniki pielonefrit,kəskin və ya kəskinləşməmiş xroniki qlomerulonefrit,böyrəklərin sistem,yaxud revmatik xəstəliklər zamanı zədələnməsini göstərir.Amma qırmızı qurd eşənəyi üçün isə leykopeniya və ya leykositlərin normal sayı səciyyəvidir. Böyrəklərdə iltihabı prosesin olmasının və onun aktivlik dərəcəsinin göstəricisi EÇS-dir.O böyrəklərin birincili və həm də ikincili xəstəliklərində sürətlənir.Belə ki,böyrəklərin ikincili xəstəliklərində EÇS-in əhəmiyyətli dərəcədə artması əsas xəstəlik ilə əlaqədar olur.Nefrotik sindrom zamanı xəstəliyin növündən asılı olmayaraq EÇS-in miqdarı artır. Böyrəklərdə iltihabı proseslər olduqda qanın laborator testində C-reaktiv zülalın,sial turşuların,fibrinogenin,xolesterinin,ümumi zülal və onun fraksiyalarının təyini xəstəliyin kəskin fazası,yaxud onun kəskinləşməsi barədə məlumatlar verir.Bu test nefrotik sindromların təyin olunmasında və onun ağırlıq dərəcəsinin müayinə olunmasında mühüm rol oynayır. Xroniki böyrək çatışmazlığı zamanı və ya uzun müddət sidiqovucular qəbul etdikdə qanın müayinəsi vasitəsilə qandakı elektrolitlərin tərkibini,natriumun,kaliumun,kalsiumun,maqneziumun və xlorun kondentrasiyasına nəzarət etmək olur.Böyrək xəstəlikləri zamanı olnların tərkibi əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir. Böyrək xəstəlikləri zamanı qanda azot qalığının,kreatinin,sidik cövhərinin,karbamidin miqdarının öyrənilməsinin mühüm əhəmiyyəti var. Yuxarıda adları çəkilən müayinələrin böyrək xəstəliyi zamanı öyrənilməsinin əhəmiyyəti böyükdür.Belə ki,qanda onların göstəriciləri xəstəliyi və omum ağırlıq dərəcəsini təyin etməkdə böyük əhəmiyyət kəsb edir ki,bu da müalicə zamanı çox yardımçı olur.

2023-01-01 07:21:00

Böyrək şişləri müxtəlif formokoloji struktura malik olub xoş və bədxassəli olmaqla iki yerə ayrılır.Böyrək şişləri arasında ən geniş yayılmışı böyrəyin heceyrəli xərçəngidir.Son illər USM və kompyuter tomoqrafiyası müayinə üsullarının tətbiqi ilə əlaqədar asimptomatik böyrək şişlərinin diaqnozunun qoyulması mümkün olduğu üçün şişlərin təsadüf olunan tezliyi 2 dəfədən çox artmışdır.Əhalinin 100000 nəfərindən 4 -ü böyrək xərçəngindən əziyyət çəkir. Böyrək xərçənginin etiologiyası tibbə məlum deyil. Böyrək xərçənginin simptomları çoxsaylı olduğuna görə ona terapevtik şiş də deyilir.Xəstəliyin əlamətləri aşağıdakılardır: - hematuriya - beldə ağrı - EÇS-in artması - anemiya - əllənən törəmə - hipertermiya - iştahanın azalması - arterial təzyiq - piuriya - arıqlama - dispepsiya - eritrositoz - miopatiyalar,artralgiyalar - hiperkaliemiya - Şiauffer sidromu - Varikosele Xəstəliyin simptomları renal və ekstrarenal olmaqla iki yerə ayrılır.Renal əlamətlər sırasına klassik triada - hematuriya,ağrı və qabırğaaltında əllənən törəmə aiddir.Bu triada xəstəliyin çox gec mərhələsində və həm də 8% hallarda aşkar edilir.Ağrı ilə hematuriya böyrəkdaşı xəstəliyində də olur.Amma bu zaman əvvəl ağrı,sonra hematuriya,şiş zamanı isə ağrısız hematuriya baş verir.Böyrəyin şiş xəstəliyində ağrısız hematuriya bir müddət baş verdikdən sonra dayanır. Qabırğa qövsündə əllənən törəmə xəstəliyin son mərhələlərində müşahidə olunur.Buma görə böyrək xərçəngini axtarmaq üçün mütləq USM və rentgenoloji müayinəyə müraciət etmək lazımdır.Böyrək şişi xəstələrində atrerial təzyiq venoz qan dövranının pozulması nəticəsində baş verir. İlk dəfə Ştauffer böyrək xərçəngi xəstələrində qanda qələvi fosfatazanın,sərbəst bilirubinin yüksəlməsi,protrombin vaxtının uzanması,disproteinemiya kimi qara ciyərin disfunksiya əlamıətlərini qeyd etdiyi üçün bu simptomlar kompleksi onun adı ilə adlandırılır. Böyrək şişi sadə kista,polikistoz,hidronefroz,nefroptoz,böyrək karbonkulu,pionefroz,peritonarxası sahə şişləri ilə differensasiya olunur.6-8% hallarda böyrək xərçəngi xoşxassəli olur.

2023-01-01 07:11:00

Şəkərli diabet zamanı böyrəklərin zədələnməsinin mexanizmi indiyə qədər tam öyrənilməmişdir.Belə ki,patogenez haqda olan hipotezlər müasir dövrdə diabetin başvermə mexanizmləri haqda olan təsəvvürlərə və generalizə olunmuş mikroangiopatiyaya əsaslanır. Ən çox yayılmış metobolik konsepsiyaya görə insulinin çatışmazlığından ilkin olaraq lipid,qlikoprotein,zülal və karbohidrat mübadiləsinin pozulması böyrəklərin damar divarlarının dəyişikliklərinə təkan verir.Bu zaman damarların bazal membranının zədələnməsi baş verir. Hiperqlıkemiyanın orqan və toxumalara zədələyici təsir mexanizmi əsas aşağıdakı proseslər ilə əlaqələndirilir.Zülal və lipiodlərin qeyri-fermentativ qlükozilləşməsi onların strukturu və funksiyasini dəyişir,qlükozanın poliol yol ilə mübadiləsi hədəf orqanların hüceyrələrində sorbitolun yığılmasına və onların ödeminə səbəb olur.Proteinkinaza fermentinin aktivləşməsi nəticəsində baş verən qlükozotoksiklik hüceyrələrin poliferasiyası və angiogenezinı səbəb olur. Hemodinamik konsepsiya da metobolik hipotez ilə sıx əlaqədar olub diabetik qlomerulosklerozu, böyrəkdaxili hemodinamikanın pozulması,yəni yumaqcıqdaxili hipertenziya,hiperfiltirasıyanın baş verməsi ilə əlaqədardır. İrsi nəzəriyyəyə görə diabetik nefropatiyanın baş verməsinin səbəbi müxtəlif genetik faktorlarla əlaqələndirilir.Xəstəliyin baş verməsinə aşağıdakı faktorlıarın olduğu müəyyənləşmişdir: - arterial təayiqə irsi meyillik - kationların transmembran daşınmasının genetik çatışmazlığı - angiotenzin çevirən fermentin sitezini tənzim edən genlərin polimorfizmi Diabetik nefropatiya zamanı böyrəklərdə baş verən morfoloji dəyişikliklər yaxşı öyrənimişdir.Əsas dəyişikliklər yumaqcıqlarda,böyrək arteriyaları və arteriolalarda baş verir.Bazal membranın qalınlaşmasından başqa böyrəklərdə 4 cür dəyişiklik baş verir: 1 düyünlü qlomeruloskleroz 2 diffuz formalı qlomeruloskleroz 3 "kapsul damcısı" 4 fibrinoid papaqcıqları Böyrəklərin arteriya və arteriollarında güclü zədələnmələr,arterioloskleroz və hialinoz diabetik nefropatiya üçün xarakterik sayılan morfoloji fəyişikliklərə aid edilir.

2023-01-01 07:01:00

Diabetik nefropatiya şəkərli diabet xəstəliyi zamanı böyrək zədələnmələrinin ümumi adıdır.Şəkərli diabet zamanı böyrəklərdə aşağıdakı xəstəliklər meydana çıxa bilir: - qlomeruloskleroz - ateresklerotiknefroangioskleroz - pielonefrit - papilyar nefroz - sidik yollarının infeksiyas - Kimmelstil - Vilson sindromu Diabet ağırlaşma verdikdə isə nefropatiya və retinopatiya birgə müşahidə edilir. Diabetik nefropatiya bəzi xəstələrdə proqnozu təyin etdiyinə görə mütəxəssislərin diqqətini cəlb edir.Çünki,birinci tip insulindən asılı şəkəli diabetin ağırlaşması 40% xəstələrdə təsadüf olunur.48% halda isə ölümə səbəb olur. İnsulindən asılı ikinci tip şəkərli diabet xəstələri 80% halda böyrək zədələnməsindən həyatını itirir.Hətta son illə xroniki böyrək çatışmazlığı ilə periton dializi və hemodializ alan xəstələr arasında diabetik nefropatiya xəstələrinin sayı sürətlə artmışdır. I tip şəkərli diabet xəstələrində 10 il müddətində diabetik nefropatiya inkişaf edir.20 ilə qədər 20-25%,30 ilə qədər 35-40%,40 ilə qədər xəstələr arasında 45% nefropatiya inkişaf edir. II tip şəkərli diabet xəstələrində 5 ilə qədər dövrdə 10% xəstələrdə,20-25 il müddətində 20-35%,xəstəliyin daha uzun müddətində 50-57% halda diabetik nefropatiya inkişaf edir. Şəkərli diabet zamanı böyrək zədələnmələrinin 5 mərhələsi qeyd edilir: 1 hipoerfuksiya - şəkərli diabetin debütü 2 böyrəklərin başlanğıc struktur dəyişiklikləri - 2 ildən çox 3 diabetik nefropatiyanın başlanğıcı - 5 ildən çox 4 diabetik nefropatiya - 10-15 ildən çox 5 yumaqcıqların sklerozu,total diffuz və ya düyünlü qlomeruloskleroz - 15-20 ildən çox Xəstəliyin ilk III mərhələsində şəkərli diabet xəstələrində arterial təzyiq,mikroalbimunuriya,xaratrerik sayılır.IV və V mərhələlərdə əlamətlərə proteinuriya əlavə olunur və böyrəklərin funksiyası get-gedə pisləşməyə başlayır.Bu mərhələdə pozulmuş karbohidrat mübadiləsinin əlamətləri də özünü göstərrməyə başlayır. Xəstəliyin sonuncu mərhələsi bir-neçə il davam etdikdən sonra diabet xəstələrində xroniki böyrək çatışmazlığı inkişaf etməyə başlayır.Bu mərhələdə xəstələrdə qlükozanın səviyyəsi qanda aşağı düşür,insulinə təlabat azalır,hətta bəzən heç insulinə ehtiyac olmur.