Son.az-ın məlumatına görə, universitetin İnsan-Kompüter Əlaqəsi İnstitutu (HCII) tərəfindən aparılan tədqiqat sübut edib ki, məntiqi düşünmə qabiliyyətinə malik böyük dil modelləri (LLM-lər) daha az əməkdaşlıq meyli göstərir və qrup davranışlarını mənfi istiqamətə yönəldir.

Tədqiqatın müəlliflərindən biri, doktorant Yuxuan Li, bildirib:

"Süni zəka insan davranışını təqlid etdikcə, insanlar da ona insan kimi yanaşmağa başlayır. Bu isə emosional bağlılıq yaratmaq və ya sosial qərarları ona həvalə etmək baxımından risklidir".

İnstitutun dosenti Hirokazu Şirado isə əlavə edib:

"Daha inkişaf etmiş modellərin daha az əməkdaşlıq etdiyini görürük. İnsanlar adətən daha ağıllı sistemlərə üstünlük verir, amma bu yanaşma əslində eqoist davranışları təşviq edə bilər".

Tədqiqat zamanı OpenAI, Google, DeepSeek və Anthropic şirkətlərinin modelləri "İctimai Mallar Oyunu" adlı iqtisadi simulyasiya vasitəsilə sınaqdan keçirilib. Hər modelə 100 xal verilib və onlara bu xalları ya ümumi fonda bağışlamaq, ya da özündə saxlamaq imkanı tanınıb.

Nəticələr olduqca maraqlı olub: məntiqi düşünmə bacarığı olmayan modellərin 96 faizi xallarını paylaşıb, amma düşünmə mərhələsi əlavə edilmiş modellərin cəmi 20 faizi paylaşım etməyi seçib. Şirado qeyd edib ki, "Sadəcə bir neçə mərhələli məntiqin əlavə olunması belə əməkdaşlığı yarıbayarı azaldır". "Düşünmə və əks etdirmə" əsaslı mənəvi qiymətləndirmələr isə əməkdaşlıq səviyyəsini 58 faiz aşağı salıb.

Komanda modelləri qrup şəklində sınaqdan keçirdikdə məlum olub ki, məntiq yürüdən sistemlərin eqoist davranışı digərlərinə də təsir göstərir və nəticədə ümumi əməkdaşlıq 81 faiz azalır. Li bunu belə şərh edib:

"Daha çox zəka, sosial baxımdan daha yaxşı model demək deyil".

Şirado isə əlavə edib:

"Mənəvi düşünmə qabiliyyəti sosial məsuliyyət hissi ilə eyni anlayış deyil".

Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, insanların süni zəkaya artan etimadı bu tendensiyanı daha da təhlükəli edir. Li xəbərdarlıq edib:

"Əgər cəmiyyət fərdlərin cəmindən daha çoxdursa, onu dəstəkləyən süni zəka sistemləri də yalnız şəxsi maraqları deyil, ictimai faydanı da nəzərə almalıdır".

Kənan Son.az