Paleontoloqların fikrincə, Devon dövründə Yer üzündə dənizdə yaşayan canlı növlərinin 75 faizinin, dəniz onurğalılarının 97 faizinin nəslinin kəsilməsi atmosferdə ozon konsentrasiyasının kəskin azalması səbəbindən baş verə bilərdi. Bu barədə məlumat "Science Advances" nəşrində dərc edilən məqalədə yer alıb.

Son.az AZƏRTAC-a istinadən bildirir ki, Southempton Universitetinin (Böyük Britaniya) professoru Con Marşallın fikrincə, ozon təbəqəsi həmin dövrdə bir müddət yoxa çıxıb ki, bu da iqlimin kəskin istiləşməsi vaxtı ilə üst-üstə düşür. Alim deyib: "Bizə çoxdan məlumdur ki, ozon təbəqəsinin qalınlığı və vəziyyəti müxtəlif amillər, o cümlədən vulkan püskürməsi nəticəsində kəskin dəyişə bilər. Kəşfimiz göstərir ki, bu, müvafiq katalizatorların təsiri olmadan da baş verə bilərdi".

Tədqiqatçıların fikrincə, Yer planetində altı dəfə canlıların nəslinin kəsilməsi hadisəsi baş verib. Onlardan sonuncusu təqribən 65,5 milyon il əvvəl olub ki, nəticədə dinozavrlar, habelə digər nəhəng quru və dəniz sürünənləri yoxa çıxıb. Bu qəbildən ikinci hadisə təqribən 359 milyon il əvvəl - Devon dövrünün sonunda baş verib. Həmin vaxt planetdən bütün heyvan və bitki növlərinin 50 faizi və fəsilələrin təqribən 15 faizi yoxa çıxıb. Nəhəng heyvanlar, o cümlədən trilobitlər, dəniz əqrəbləri, habelə çənəsiz və zirehli balıqlar bundan daha çox əziyyət çəkib.

Bəzi alimlər Devon dövründə canlıların nəslinin kəsilməsi hadisəsini Yer üzünə nəhəng asteroidin düşməsi, digərləri mağmanın axması və ya okean sularında oksigenin miqdarının kəskin azalması ilə əlaqələndirirlər.

Britaniya paleontoloqları suala tamamilə başqa cavab veriblər. Onlar Qrenlandiyanın şərq sahillərində iki gölün dibində Devon dövrünün sonuna aid çöküntüləri tədqiq ediblər. Devon dövründə Qrenlandiya planetin cənub yarımkürəsində yerləşib və müasir Avropa ilə Şimali Amerikanı birləşdirən nəhəng qitənin bir hissəsi olub. Bu göllərin dibində daşlaşmış çöküntüləri öyrənən alimlər vaxtilə Qrenlandiyada hansı iqlimin üstünlük təşkil etdiyini və onun dəyişməsinin kütləvi yoxa çıxmanın başlanğıcı ilə bağlı olub-olmadığını müəyyənləşdirməyə çalışıblar. Bu axtarışlar nəticəsində Yer üzündə sadə primitiv plaunların və digər quru bitkilərinin sporları aşkarlanıb. Onların əksəriyyəti qeyri-adi şəkildə zədələnib.

Paleontoloqların fikrincə, bu deformasiyalar ultrabənövşəyi şüalanma ilə bağlıdır. Kütləvi şəkildə bu cür zədələnmələr ona göstərir ki, təqribən 359 milyon il əvvəl ozon təbəqəsi, demək olar, tamamilə yoxa çıxıb və heç də tezliklə bərpa edilməyib.