Psixologiya elmləri doktoru, professor, Praktik Psixologiya Universitetinin rektoru, publisist, nasir, məşhur psixoloq və psixologiya üzrə bir çox elmi-kütləvi kitabın müəllifi olan Nikolay Kozlov illər boyu ətin insan bədəninə təsirlərini araşdırıb. O, ətin insan bədəninə zərərlərinə əvvəllər səthi yanaşsa da, morqda uşaqların və yetkinlərin cəsəd və damarlarını müqayisə etdikdən sonra fikilərini kəskin şəkildə dəyişib.

Son.az bu yazıda oxucuları 61 yaşlı psixoloqun uzunömürlülük haqqında faydalı düşüncələri ilə tanış edir.

"Niyə ət yemirəm? Bəli, çalışıram ki, ət yeməyim və düşünürəm ki, başqaları da buna səy göstərməlidir. Qidalar üzrə mütəxəssis olmasam da, ətin faydalarından əmin olan bir çox ağıllı insan tanıyıram. Yəqin ki, individual xüsusiyyətlər burada da diqqətə alınmalıdır: müxtəlif it cinsləri olduğu kimi, müxtəlif insan tipləri də var. Hər kəs özünə görə yaşayır, qida qəbulunda da eynisi keçərlidir. Amma mənim mövqeyimlə maraqlanır və niyə bu mövqedə dayandığımı bilmək istəyirsinizsə, açıqlayım.

Müxtəlif müəllifləri oxudum və gördüm ki, onlar bir-biri ilə mübahisə edir. Onların mübahisələrini bir kənara qoyub, özümə istədiyim yolu seçməyə icazə verdim. Lakin müəlliflərin əksəriyyətinin razılaşdığı hansısa məsələlər varsa, onları götürmək lazımdır. Ət mövzusunda müəlliflərin mövqeyi ümumidir: əti rasiondan tamamilə çıxartmaq yaxşı deyil, amma özünü məhdudlaşdırmağa 100 faiz dəyər. Bəli, bu, gözəldir və dərhal qəbul edilə bilər. Hər halda kifayət qədər inandırıcı görünür.

Tarixi sual: Biz təbiətən kimik?

İnsan doğuşdan kim olub: ətyeyən yırtıcı, yoxsa otçeynəyən? Əgər dişlərin quruluşuna, mədəyə və bağırsaqlara baxsaq, insan bu mövzuda olduqca qarışıq quruluşa malikdir və bu, mütəxəssislər üçün hələ də mübahisəlidir.

Çox güman ki, o, meyvə yeyən olub. Meyvələr, bəlkə də taxıllarla qidalanıb, əgər ət yeyibsə, bu, çox böyük ölçüdə olmayıb. Bəli, o, müxtəlif meyvələrlə qidalanıb, amma tezliklə bu imkanlar tükənib, qlobal soyuqlaşma başlayıb və buz dövrü gəlib. Bu zaman çoxsaylı olmayan bəşəriyyətin qarşısında iki seçim vardı: bitki örtüyü olmadığı üçün ya yer üzündən silinmək, ya da həyatlarında radikal dəyişilik etmək. Bu zaman ət bir çıxış yolu kimi həlledici rol oynayır: əgər indi ət ilə bəslənirəmsə, deməli, enerji elə indi yüksələcək.

Digər məsələ bu, situativ uduşudur, çünki forsajda hər hansı bir mühərrik daha güclü işləməsinə baxmayaraq, tezliklə tükənir. Lakin bu, xalqı narahat etmir. Bəli, sən tez öləcəksən, amma bu müddət ərzində yeni nəsil artırmağa vaxt tapacaqsan. Onlar da çox yaşamayacaq, amma bu mərhələdə yeni nəsillər doğulub çoxalacaq. Müəyyən bir şəxs üçün bu, ölümdür, ancaq ümumiyyətlə, bəşəriyyət üçün qələbə qazanan bir seçimdir və məhz ət yeyən insanlar sağ qalan qəbilələrdir.

Bəs sabah sürətlə ölmək üçün özünü bu gün ət ilə doydurmağa dəyərmi?

Daha sonra biz kotlet yeməyə başladıq

Fiziki enerji üçün ət yaxşıdır, amma orqanizm ət qəbul etdikdən sonra baş yatmaq istəyir. Ət çətin həzmolunan məhsuldur, həzmə yardım etmək üçün beyindən mədəyə qan köçürülür. Bundan sonra mədə əti həzm etməyə başlayır, amma baş zəifləyir. Təbii olaraq, ət yedikdən sonra özünü narahat hiss edirsən, əgər yağlı kolbasa və yağlı bulyonlar içirsənsə, hər belə nahardan sonra başın ağırlaşacaq.

Heç bir psixoloq treninq fasiləsində camaatı yağlı borş, ət və digər belə yeməklərlə qidalandırmayacaq, çünki treninqin ikinci hissəsində camaat yuxulu halda başını sallayacaq.

Ət və damarlar

Ağırlaşmış baş hələ başlanğıcdır, çünki tullantı ilə dolan damarlar daha ciddi fəsadlara yol açır. Ətin orqanizmi şlaklarla zibillədiyini yəqin ki, eşitmisiniz. Mən də eşitmişdim, bu, fikir mənim üçün uzun müddət tamamilə boş fraza olaraq qaldı. "Şlaklar nədir? Onları kim görüb? Onlar kimə mane olur? Axı məndə hər şey qaydasındadır" deyirdim. Ta ki, dostlarım mənim üçün morqa eksklüziv ekskursiya təşkil edərək bu sualların cavabını tapmaqda mənə kömək edənə qədər. Bilirsiniz, bu, çox təsirli idi. Tibb kitablarından və atlaslarından vena və arteriyalarımız gözəl və səliqəli borular şəklində çəkilir. Nədənsə mənə elə gəlirdi ki, bizim damarlarımız eynilə plastik kokteyl trubkaları kimidir. Xeyr. Belə damarlar ancaq uşaqlarda olur. Sizin damarlarınız köhnə beş mərtəbəli Xruşov binalarının kanalizasiyası kimi hər cür qatı və yapışqan maddələrlə doludur. Təsəvvür edə bildiniz? Hiss etdiniz? Dolayısı ilə sizin damarlarınız da eynilə yağlı kotlet və kolbasalar hazırlayır. Sağlığınıza qismət.

Yağlı lövhələr damarlarda üzür və haradasa dayanır, bu zaman qan damarlardan dövr etməyə çalışır. Əgər qan yağlı lövhələri ötüb keçsə, bəxtiniz gəririb. Bəxtiniz gətirməsə, damar tıxanması baş verir. Damar tıxanması beyində yaranarsa, insult, ürəkdə olarsa, infarkt baş verir.

Ət xarakterinizə necə təsir göstərir?

Koşer qidalanmanın tərəfdarları bu mövzuda çox qəribə və maraqlı fikirlər səsləndirir. Onlar fikrimizi faktlara yönəldir. Başlıcası odur ki, istənilən canlı onu öldürmək istəyəndə bunu başa düşür. Burada başa düşülməyən nə var ki, adi istehsalatda qəssab balta ilə malın kəlləsini kəsir, yaxud da qız iti bıçaqla toyuğun başını üzür.

Ayaqlar asılı halda kəllənin üstündə balta dayanıbsa, yaxud da boğaza yaxınlaşan bıçağın parıltısını görürsənsə, bu zaman qan təkamül yolu ilə proqramlaşdırılan maddələri ifraz etməyə, dolayısı ilə qaçmağa və ya müqavimət göstərməyə başlayır.

Məsələ ondadır ki, heyvanı kəsərkən bədən stress hormonları yayır. Heyvan öldürülmədən əvvəl ətə instinktiv olaraq bu maddələr çilənir. Daha sonra siz bu əti yeyirsiniz. Ətdən asılı olan insanlar xaraktercə kimdənsə qorxur və ya bununla bağlı olaraq kimisə vurmağa məcbur olurlar. Belə bir xarakterə malik olmaq istəyərəm? Əlbəttə ki, yox.

Bədən qoxusu dəyişir

Kolbasadan salatlara keçəndə üzünüzdə sızanaq, qara nöqtələr və digər xoşagəlməz dəri problemləri aradan qalxır, üstəgəl ağız qoxusu dəyişir. Ət yeyəndə bədəndən gələn pis tər qoxusunun qarşısını almaq üçün antipersperant istifadə etmək məcburiyyətindəsiniz. Əgər bədəndən təravətli qoxular gəlməsini istəyirsinizsə, daha sağlam məhsullara üstünlük verin.

Mən artıq 20 ildir ki, onsuz yaşayıram. Hər gün kolbasa, ət, sosiska, kotlet və ya sardelka yeyən insanlar görəndə, mənə o qədər qəribə gəlir ki... Bunu heç bir etiraz olmadan normal şəkildə izləyə bilərəm, ancaq bütün bunları insanların gözünə təpməsi çox qəribə görünür.