Son.az yasilelm.com-a istinadən bildirir ki, XXI əsrin dini və ya texnomifi olmağa layiq bu mövzunu irəli sürən mütəxəssislər iki yerə bölünür: bəziləri ideyanı maraqlı hesab etsə də, skeptik yanaşır, digərləri isə bunun həddindən artıq diqqətəlayiq olduğunu vurğulayaraq, sübutları aşkara çıxarmaq üçün əlindən gələni edir.

Virtual reallığın və kainat simulyasiyası ideyasının nə olduğunu sadə şəkildə anlamaq üçün The Matrix və The Thirteenth Floor kimi elmi-fantastik filmləri izləməyiniz bəs edər. Lakin maraqlısı budur ki, bu ideya təkcə fantastikadan ibarət deyil, əksinə yaxşı elmi əsasa malikdir.

Təbiətin ən əsas müəmmalarından biri budur ki, niyə təbiət qanunları təbiət qanunlarıdır. Niyə ancaq qeydə alınmış elementar hissəciklər, fundamental konstantlar və qarşılıqli fiziki əlaqələr var - hansılar ki, kainatı izah edir. Əlimizdə kainatın nədən formalaşmalı olduğunu müəyyən edən və ya fundamental olaraq əslində nəyin mövcud olduğunu aydınlaşdırmaq şansı verən heç bir riyazi və fiziki prinsip yoxdur. Biz özlüyümüzdə kainatın içərisindəyik və öz məhdud bacarıqlarımızla onun yalnız məhdud bir hissəsini müşahidə edə bilirik. Bir qədər texniki imkanlarımız bunun üçün kifayət etmir, bir qədər də fundamental məhdudiyyətlər.

Biz, 46 milyard işıq ilindən aralı məsafəni görə bilmərik, çünki Böyük Partlayış anından sonraki zaman miqdarı işıq sürətilə birlikdə bundan uzağını görməyimizi mümkünsüz edir. Texniki məhdudiyyətlər ucbatından 10-19 metrdən o yana məsafəni araşdıra bilmirik. Hətta hədsiz inkişaf etmiş texnologiyalarla belə kainatın fundamental kvant hüdudunu aşmaq qeyri-mümkündür. Müxtəlif parametrlərin hesablanması cəhdləri eyni zamanda heç vaxt dəf edə bilməyəcəyimiz qeyri-müəyyənliklər ortaya çıxarır ki, bunlara da kvant hüdudlar deyilir.

"Niyə kainatın bu və ya digər qanunları məhz belədir?" - ehtimal ki, daha çox fəlsəfəyə aid olan bu sualı cavablandıran fiziki izahlar var və biz hələlik bunu anlamaq üçün çox gerilərdəyik. Bununla yanaşı bir də belə bir versiya var ki, kainat qanunlarının bu formada kodlaşdırılmış olduğunu irəli sürür - məcazi mənada yox, elə eşitdiyiniz kimi, həqiqi mənada - yəni, simulyasiyadır. Son 70 ildə hesablama gücümüz dəhşətli dərəcədə artıb və bunun nümunəsi göz qabağındadır - biz, sayılı dəqiqələr ərzində trilyonlarla hissəciklərdən simulyasiya yaradırıq. Böyük kalkulyatorlardan kiçik superkompüterlərə qədər böyük bir proqres yolu keçmişik.

Əgər hesablama gücümüz daha artıq inkişaf edib, lazımi qüvvəyə çatsaydı, prinsip etibarilə bütöv kainatın hər bir dövrünün hər bir hissəciyini simulyasiyaya çevirə biləcəkdik. Əgər yaradacağımız kompüter kvant olsaydı və hər ayrı hissəciyi qeyri-müəyyənlik vəziyyətində dəstəkləyə bilsəydi, simulyasiyamızda kainata məxsus kvant qeyri-müəyyənlik iştirak edə bilərdi. Və əgər bu simulyasiya daxilində formalaşmış planetlərdə həyat inkişaf etsəydi, hətta bu həyat intellektual mərhələrə keçsəydi, onlar bir gün simulyasiya içərisində yaşadıqlarını anlaya bilərdilərmi? Əlbəttə ki, "xeyr" cavabı verən alimlər çoxluq təşkil edir.

"Hətta müəyyən ölçüsü və uzunluğu olduğunu hesab etdiyimiz zaman, enerji, məkan, həcm kimi anlayışlar da məhduddur. Belə olduqda eyni zamanda bizim kainat da hesablanmış və məhdud olmalıdır. Bu kimi xüsusiyyətlər kainata simulyasiya olmağa şərait yaradır", - NASA-dan olan Riç Terril belə hesab edir.