Dünya mediası şayiələri qızışdırmaqdan yorulmur. Kanadanın anneksiyası? Qrenlandiyanın alınması? Panama kanalına nəzarətin geri qaytarılması? Tramp - işlərdən, yoxsa xəyallardan danışmağa üstünlük verən insan - bu fantaziyaları bir-bir gündəmdən çıxarır. Onun maraqları reallığın mərkəzindədir: Rusiya, Çin, və "Əvvəlcə Amerika" prinsipi ətrafında qurulan dünya düzəni.

Donald Tramp təkcə siyasətçi deyil, həm də düşüncə tərzidir. O, prezident kreslosunda oturmuş baş direktordur. Ağ Ev onun üçün sadəcə iqamətgah deyil, dünyanın ən böyük korporasiyasının qərargahıdır. Və təcrübəli bir biznesmen kimi, o, uğurun sözlərdə deyil, hərəkətlərdə olduğunu başa düşür. Xarici siyasətində Tramp XX əsrin diplomatiyasının zorla qəbul etdirdiyi köhnə klişeləri dağıtmaq niyyətindədir. Başqaları protokolların içində dolaşarkən, o, bürokratik labirintləri keçib birbaşa danışır. Ənənələr jest tələb etdikdə, o, konkretlik təklif edir.

Onun yanaşmasının nümunəsini daha əvvəl görmüşük. Kim Çen Inla, başqalarının heç düşünmədiyi yerlərdə görüşlər keçirib. Vladimir Putinə, əvvəlki prezidentlərin çəkinib uzaq durduğu zamanlarda zəng edib. Tramp, cəsarətli görünməkdən qorxmur - amma fürsətləri itirməkdən qorxur.

Rusiyayla bağlı planı sadədir, amma effektivdir. Dünya bilir ki, Ukraynada silahlı münaqişə təkcə Şərqi Avropanı deyil, həm də ABŞ-ın büdcəsini, siyasi sabitliyini və resurslarını ağır yükləyib. Tramp, bu münaqişəyə Amerika vergi ödəyicilərinin pullarını axıtmağa davam etmək niyyətində deyil. Onun məqsədi - Putinə dəstək verərək, Vaşinqtonun Kiyevə yardımdakı rolunu minimuma endirəcək danışıqlar aparmaqdır. Bu addım Tramp üçün təkcə iqtisadi cəhətdən sərfəli deyil, həm də strateji baxımdan ağıllıdır: daxili gündəmə fokuslanmaq, ABŞ-ın öz resursları üzərindəki nəzarətini qaytarmaq və Amerikanın maraqlarını hər şeydən üstün tutan prezident obrazını formalaşdırmaq.

Amma Tramp üçün əsas çağırış Çindir. Bu iqtisadi supergüc artıq Trampın gözündə nə tərəfdaş, nə də rəqibdir - düşməndir. O, bu mübarizəni bazarını monopolistlərdən qoruyan bir biznesmen dəqiqliyi ilə aparır. Tariflər, məhdudiyyətlər, sənaye casusluğuna qarşı mübarizə - bunlar təkcə təzyiq vasitəsi deyil, həm də qlobal şahmat taxtasında hərəkətlərdir.

Tramp anlayır ki, ABŞ-ın Çin mallarından asılılığı sadəcə iqtisadi zəiflik deyil, strateji təhdiddir. Yarımkeçiricilər, farmasevtika, müdafiə texnologiyaları - Pekin təsirindən çıxarılması vacib olan əsas sahələrdir. O, yeni təchizat zəncirləri quraraq, daxili istehsalı stimullaşdıraraq və Çini qaydalarla oynamadığı təqdirdə iqtisadi fəlakətə sürükləməklə sona qədər getməyə hazırdır.

Bu siyasət təkcə sərtlikdən yox, həm də praqmatizmdən ibarətdir. Tramp bilir ki, sövdələşmələr bağlamağı bacarır, lakin o, sərt danışıqlar aparmağı da unutmur. Onun strategiyası təzyiq və kompromislərə hazırlıq arasında tarazlıqdır. Əsas prioritet isə Amerikadır.

Dünya hələ də səthi, mənasız mövzuları müzakirə edərkən, Donald Tramp öz seçimini edir. Onun məqsədi - müvəqqəti simvollar yox, uzunmüddətli hədəflərdir. Rusiya, Çin, ABŞ-ın dünyadakı güclü mövqeləri. O, təkcə tarixdə iz qoymaq istəmir - oyunun qaydalarını elə dəyişdirmək istəyir ki, Amerika yenidən dünya düzəninin memarına çevrilsin. Kim nə deyirsə desin, bu, dünənin şablonları deyil, sabah haqqında düşünən lider yanaşmasıdır.

Tramp və onun "Əvvəlcə Amerika" strategiyası

Ağ Evə yenidən qayıdan Donald Tramp, qlobal çağırışları dəqiq anlayışı və işgüzar yanaşması ilə xarici siyasətdə ənənəvi şablonları alt-üst edən unikal bir yol göstərir. Onun "Əvvəlcə Amerika" strategiyası praqmatizmə, cəsarətli addımlara və köhnəlmiş diplomatik normalardan imtinaya əsaslanır.

Bu strategiyanın reallaşmasına doğru atılan ilk addım Rusiyayla dialoqun bərpası olacaq. Trampın əsas məqsədi dörd ildir ki, ABŞ-ın və onun müttəfiqlərinin resurslarını tükədən Ukrayna münaqişəsinə son qoymaqdır. Trampın milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Maykl Uolts da daxil olmaqla komandası, Vladimir Putinlə danışıqların vacibliyini açıq şəkildə bəyan edir. Liderlər arasında telefon danışığının yaxın həftələrdə baş tutması gözlənilir, ardınca isə, çox güman ki, yay aylarına qədər zirvə görüşü təşkil ediləcək.

Trampın yanaşması sadə, lakin effektivdir: Amerika maliyyə resursları başqalarının münaqişələrinə xərclənməməlidir. Onun seçiciləri bu mövqeni bölüşür və Ukraynanı strateji prioritetdən çox, daxili problemlərdən yayınma kimi görürlər. Moskva ilə birbaşa dialoq maliyyə itkilərini azaltmağa və resursları ABŞ-ın daxildən gücləndirilməsinə yönəltməyə imkan verəcək.

Rusiya qlobal geosiyasi şahmat taxtasının yalnız bir tərəfidir. Tramp üçün ikinci və bəlkə də ən ciddi çağırış Çindir. Yeni dövlət katibi Marko Rubio, Pekini artıq ABŞ üçün əsas təhlükə adlandırıb və Çin Kommunist Partiyasının aqressiv siyasətini, korrupsiyasını və repressiyalarını, ölkəni güclü bir supergücə çevirdiyini vurğulayıb.

Trampın Çinlə bağlı strategiyası sərt iqtisadi və hərbi təzyiq üzərində qurulacaq. Prezident Çin idxalına yüksək tariflər tətbiq etmək, sənaye casusluğuna qarşı mübarizəni gücləndirmək və Hind-Sakit okean regionunda Çin aqressiyasını cilovlamaq üçün Yeddinci Donanmanın fəaliyyətini aktivləşdirmək niyyətini bəyan edib. Bununla belə, sərt ritorikaya baxmayaraq, Tramp Çin lideri Si Tzinpini "güclü lider" adlandıraraq, qlobal problemlərin birgə həlli üçün dialoq üçün yer saxlayır.

Trampın bu qərarları və yanaşmaları əsasən "America First Policy Institute" (AFPI) - "Kölgə Ağ Evi" kimi tanınan analitik mərkəzin tövsiyələrinə əsaslanır. 2021-ci ildə təsis edilən AFPI, Trampın ilk administrasiyasının səkkiz keçmiş naziri də daxil olmaqla, 170 mütəxəssisi birləşdirir. Mərkəz, ABŞ-ın Çindən asılılığını azaltmaq, milli təhlükəsizliyi gücləndirmək və Ukrayna böhranı kimi uzunmüddətli münaqişələri həll etmək məqsədilə detallı bir strategiya hazırlayıb.

AFPI Çindən asılılığı ABŞ üçün ən böyük təhdidlərdən biri kimi qiymətləndirir. Bu gün Çin, ABŞ-ın yarımkeçiricilər, farmasevtik məhsullar və milli təhlükəsizlik avadanlıqları kimi əsas sektorlardakı idxalının əhəmiyyətli bir hissəsini təmin edir. ABŞ-dakı aktiv farmasevtik maddələrin 80%-dən çoxu Çində istehsal olunur və yüksək texnologiyalar üçün həyati əhəmiyyətli komponentlər demək olar ki, tamamilə Çin tədarükündən asılıdır.

AFPI-nin Çin üzrə rəhbəri Li Zeldin bu asılılığı ABŞ-ın "strateji zəifliyi" adlandırır. Yeni administrasiyanın əsas məqsədlərindən biri daxili istehsalın inkişaf etdirilməsi və Pekinin Amerikan iqtisadiyyatına təsirini azaltmaq olacaq.

AFPI həmçinin miqrasiya siyasətini sərtləşdirməyi təklif edir. Bu təşəbbüslərə Meksika ilə sərhəddə divarın tikintisinin tamamlanması, viza sisteminə yeni tələblərin tətbiqi və sığınacaq verilməsi qaydalarının daha sərtləşdirilməsi daxildir. Bu tədbirlər ölkə daxilində təhlükəsizliyin və sabitliyin təmin edilməsinə yönəlib.

Trampın yanaşmasının əsas xüsusiyyəti sərtliklə danışıqlara hazırlıq arasında balansın qorunmasındadır. Bu elastiklik ona qlobal qeyri-sabitlik şəraitində təzyiq və kompromis axtarışları arasında effektiv manevrlər etməyə imkan verir.

"Əvvəlcə Amerika" sadəcə bir şüar deyil, konkret bir strategiyadır. Tramp anlayır ki, ABŞ-ın liderliyini qorumaq üçün qəti və praqmatik addımlar atmaq lazımdır. Rusiya və Çin bu arenanın əsas oyunçularıdır və Tramp onlarla onların başa düşdüyü dildə danışmağa hazırdır. Bu, diplomatiya xatirinə diplomatiya deyil, nəticəyə yönəlmiş siyasətdir.

"Kölgə Ağ Evi"nin resurslarından istifadə edən Tramp, güclü, müstəqil və XXI əsrin çağırışlarına hazır bir Amerika qurur. Bu, onun qətiyyəti, üslubu və strateji dahisidir.

Tramp və Kim Çen In: Mürəkkəb diplomatiyanın yeni fəslı

Şimali Koreya bir daha dünya diqqətini cəlb etdi - orta mənzilli hipersəs ballistik raket sınaqları qlobal liderlərə yönəlmiş açıq mesaj oldu. Bu addımlar, çox güman ki, Vaşinqtondakı yeni administrasiyanın diqqətini çəkmək üçün hazırlanmış strateji bir provokasiyadır. Strateji təxribatların ustası olan Kim Çen In, dünya liderlərini onu vacib oyunçu kimi görməyə məcbur etməyə çalışır. Praqmatik diplomatiyası ilə tanınan Donald Tramp üçün Şimali Koreya məsələsi hələ ki, Rusiya və Çin kimi daha əhəmiyyətli çağırışların kölgəsində qalır.