Söhbət Ermənistanın ilk prezidenti Levon Ter-Petrosyandan və qonşu ölkənin ilk müdafiə naziri Vazgen Sarqsyandan gedir.

Levon Ter-Petrosyanın 1993-cü ilin iyul ayında "könüllülər hərəkatı" adlanan, əslindəsə terror təşkilatı olan "Yerkrapa" üzvləri qarşısında etdiyi çıxışın məzmunu öz kinayəsi ilə misli görünməmiş mənəviyyatsızlıq sayıla bilər.

Həmin dönəmdə kütləvi informasiya vasitələri üçün qapalı saxlanılan, ictimaiyyətdən gizlədilən həmin açıqlamalar bu gün Cənubi Qafqaz tarixində silinməz iz qoymuş cinayətlərin birbaşa etirafı kimi səslənir.

Ermənistanın ilk prezidenti Levon Ter-Petrosyanın rəhbərlik etdiyi dövrdə ölkənin ideoloji əsaslarında faşizm prinsiplərinin nə qədər dərin kök saldığı bu çıxış vasitəsilə aydın şəkildə görünür. 1993-cü ilin iyulunda keçirilmiş həmin iclasın yeni yayımlanmış videomaterialları Ermənistan rəhbərliyinin həqiqi niyyətlərini və baxışlarını açıq-aşkar üzə çıxarır. Bu iclasda Ter-Petrosyan "Yerkrapa" terror təşkilatının üzvləri qarşısında Ermənistanın "uğurları" barədə danışır və etnik təmizləmələri, bir milyondan çox azərbaycanlının doğma torpaqlarından zorla qovulmasını, onların məcburi köçkünə çevrilməsini "digər millətlərdən təmizlənmə" adı altında təqdim edir. Bu cinayətləri Ermənistanın siyasi və milli siyasətinin uğuru kimi dəyərləndirir.

Ter-Petrosyan çıxışında yalnız məşum cinayətlərə haqq qazandırmaqla kifayətlənmir: o, Ermənistanın "digər millətlərdən təmizlənməsi" ilə qürur duyduğunu ifadə edir. Etnik təmizləmələr və azərbaycanlıların doğma torpaqlarından qovulması Ermənistan şovinizminin "böyük məqsədi"nin bir hissəsi kimi təqdim olunur. Bu çıxış, demək olar ki, onilliklər ərzində gizlədilən Ermənistan cinayətlərini tam ifşa edir.

Azərbaycanda bu sözlər qəzəb və nifrət doğurduğu halda, Ermənistanda adət etdiyimiz kimi, özlərini müdafiə etməyə çalışdılar. Ermənilərin Telegram kanalları və təbliğat mediası dərhal azərbaycanlı mənbələri "manipulyasiyada" və "kontekstdən çıxarmaqda" ittiham etdi. Sanki eyni ssenarini təkrar edir, "Ter-Petrosyanın ifadələrinin rasizm kimi şərh edilməsinin əsassız olduğu" barədə danışırdılar. Fəqət yayımlanan videomateriallar hər şeydən daha güclü danışır. Ermənistan tərəfi niyə öz birinci prezidentinin bu sözləri ilə bağlı susmağa məcbur oldu? Cavab sadədir - həqiqətlərin üzə çıxacağından qorxurdular.

Məzkur iclasda o dövrün Ermənistan müdafiə naziri Vazgen Sərkisyan da iştirak edirdi. Məhz o, Ter-Petrosyanın bu ifadələrinin mətbuata çıxarılmasını qətiyyətlə qadağan etmişdi. O, bu açıqlamaların Ermənistanın beynəlxalq imicinə "ciddi zərər" verəcəyindən ehtiyatlanırdı. Onun həmin iclasda səsləndirdiyi sözlər xüsusi diqqət çəkir:

Daha sonra Sərkisyanın çıxışı belə davam edir:

"Dövlət siyasətimizdə, məncə, ən qiymətli cəhət ondan ibarətdir ki, əvvəlki illərdən, əsrin əvvəllərindən və daha əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, siyasətimiz hadisələrdən əvvəl qaçmır, artıq çağırışlar və artıq qışqırıqlar olmadan həyata keçirilir və sonda xalqımız danışmaqdan daha çox iş görməyi bacarır. Bu, bizim uğurlarımızın ən böyük təminatlarından biridir. Bu, ciddi siyasi fəaliyyətin nəticəsidir. Çox vaxt, çox tez-tez şəxsi nüfuzlarına zərər vermək bahasına, hətta öz ünvanlarına təhqirlər olsa belə, dövlət və siyasi xadimlər heç vaxt kartlarını açmırlar. Bizim dövlət siyasətimizə hazırkı müzakirələrə və mübahisələrə, mətbuatda və ya mediada işıqlandırılanlara əsasən yox, nəticələrə görə qiymət verilməlidir.

Bu mənada, bu gün və burada, məhz bu auditoriya qarşısında, respublika prezidenti özünə elə şeylər deməyə icazə verdi ki, mən bunu heç vaxt deməzdim. Sadəcə burada etibarlı bir mühit var və prezident özünə güvəndiyi insanlar arasında olduğunu bildiyinə görə bəzi şeyləri dedi ki, mən onları deməzdim, xüsusən də çıxışın Ağdamla bağlı olan hissəsini.

Təsəvvür edirsinizmi, əgər beynəlxalq mətbuatda yayılsa ki, respublika prezidenti hərbçilərin iştirak etdiyi bir iclasda Ağdamın işğal edildiyini elan edib? Digər şəraitdə mən bu barədə heç danışmazdım, amma özüm keçmiş jurnalist kimi bilirəm ki, bizim qardaşımız sensasiyaları sevir. Burada olan hər kəsdən xahiş edirəm ki, bunu nəzərə alsın. Prezidentin çıxışı, xüsusilə də bu hissə, ümumiyyətlə, dərc olunmamalıdır. Bu, yalnız buradakı zal üçün, bu insanlar üçün, bu gənclər üçündür, geniş kütləvi yayılmaya aid deyil. Bu, sadəcə olaraq, bizə özümüzə zərər verər. İclasımıza davam edirik".

Vazgen Sərkisyanın qorxusu Ermənistanın rəhbərliyinin öz cinayətlərinin qanunsuzluğunu dərk etməsindən irəli gəlirdi. Bu etirafları gizlətmək cəhdi Ermənistanın cinayətkar siyasətinin mahiyyətini bir daha təsdiqləyir.

Bu videomateriallar Ermənistanın cinayətlərini ifşa etməklə yanaşı, onun təməl prinsiplərinin - şovinizm və beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulmasının sübutudur. Azərbaycan isə bu həqiqətləri üzə çıxarmaqla, həm hüquqi, həm də tarixi üstünlük əldə edir. Haqq hər zaman qalib gəlir. Ermənistanın ideologiyası tarixin süzgəcindən keçərək məğlubiyyətə uğrayıb və dünya nəhayət, kimin qurban, kimin təcavüzkar olduğunu görür.

Sərkisyan səsləndirilən bəyanatların ağırlığını anlayaraq, onların açıqlanmasını qadağan etdi və bu, həmin ifadələrin cinayətkar xarakterini dolayısı ilə təsdiqlədi. Lakin zaman hər şeyi öz yerinə qoydu. Ter-Petrosyanın gizlədilən etirafları və onun tərəfdarlarının qorxusu göstərir ki, onlar öz əməllərinin qanunsuzluğunu mükəmməl anlayırdılar. Töhfə verilməsi lazım olan təmizləmə əvəzinə isə, onlar saxtakarlıq və susmaq yolunu seçdilər.

Bu videomateriallar Ermənistanın şovinist və fəşist ideologiyasına əsaslanan cinayətkar siyasətinin danılmaz sübutuna çevrilir. Qarabağ və ona bitişik rayonların işğalı, etnik təmizləmələr, azərbaycanlıların evlərinin və məscidlərinin dağıdılması - bunlar Ter-Petrosyan və onun ətrafının təkcə həyata keçirdiyi deyil, hətta "uğur" kimi öyündüyü strategiyanın bir hissəsi idi.

Bu gün, onilliklər sonra Ermənistan hələ də 1990-cı illərdəki fəaliyyətlərini müəyyənləşdirən ideologiyanın ləkəsini daşıyır. Amma tarix saxtakarlığa dözmür. 2020-ci ildə Azərbaycanın qələbəsi bu qanlı fəsli bağlayan dönüş nöqtəsi oldu. Azərbaycan təkcə ərazi bütövlüyünü bərpa etmədi, həm də dünyaya sübut etdi ki, ədalət gec-tez zəfər çalır. Qarabağ bu gün yenidən canlanır, uzun illər Ermənistanın işğalı altında qalan torpaqlara on minlərlə azərbaycanlı qayıdır.

Levon Ter-Petrosyan və Vazgen Sərkisyan - Ermənistan təcavüzünün simvolu olan şəxslər - bu siyasətin qurbanlarına çevrildilər. Bu gün Ermənistan daxilində belə, Levon Ter-Petrosyan hörmətsizliklə qarşılanır və unudulub. Onun partiyası son seçkilərdə cəmi 1,5% səs toplayıb ki, bu da vaxtilə dövlətin birinci şəxsi olmuş şəxs üçün alçaldıcı nəticədir. Sərkisyan isə, cinayətləri gizlətməyi tələb edən şəxs, 1999-cu ildə terroristlər tərəfindən öldürülərək, vaxtilə ucaltdığı idealların qurbanı oldu.

Tarix öz işini görür. Bu gün Ermənistan dərin böhran içində olan dövlətdir. Lakin Azərbaycan üçün təkcə zəfəri qeyd etmək deyil, həm də belə cinayətlərin bir daha təkrarlanmaması üçün çalışmaq vacibdir. 1990-cı illərdəki Ermənistan siyasətinin bütün mahiyyətini üzə çıxaran bu videomateriallar beynəlxalq məhkəmələrdə hüquqi vasitə kimi istifadə edilməli və təcavüzün cəzasız qala bilməyəcəyini sübut etməlidir.

Həqiqət hər zaman qalib gəlir. Bu zəfər təkcə Azərbaycanın nailiyyəti deyil, həm də dünyanın dəyişdiyinin sübutudur. Ədalət nə qədər gizlədilsə də, həmişə üstün gəlir. Ermənistan 1991-ci ildə müstəqilliyini elan etdikdən sonra üç onillik ərzində şovinizm, etnik nifrət və faşizm nişanələri nümayiş etdirdi. Bu, heç də yüksək səslə söylənən ittiham və ya qərəzli yanaşmanın nəticəsi deyil. Bu, ölkənin liderlərinin bəyanatları və onların minlərlə insana iztirab və faciə gətirən əməlləri ilə təsdiqlənmiş nəticədir. Ermənistan dövləti təcavüz, zorakılıq və işğalı milli siyasətinin əsasına çevirdi.

Həqiqətləri gizlətmək üçün göstərilən bu səylər Ermənistanı ifşadan xilas edə bilmədi. Yayımlanan kadrlar Ermənistan rəhbərliyinin öz cinayətkar siyasətini "ədalət uğrunda mübarizə" kimi göstərmək cəhdlərinin tamamilə əsassız olduğunu sübut edir. Tarix artıq mühakiməsini verdi və dünya nəhayət, kimin qurban, kimin təcavüzkar olduğunu gördü.

Ter-Petrosyanın çıxışlarından sonra həyata keçirilən praktikalar onun sözlərindən daha dəhşətli idi. 1980-ci illərin sonlarından etibarən yüz minlərlə azərbaycanlı zorla Ermənistandan qovuldu. Onların evləri və mülkləri müsadirə edildi, mədəni irsi isə məhv edildi. Qarabağın və ona bitişik yeddi rayonun işğalı kütləvi qətllər, şəhər və kəndlərin dağıdılması, dini və mədəni abidələrin məhv edilməsi ilə müşayiət olundu. Bu tarixdə ən faciəli səhifələrdən biri isə Xocalı soyqırımı oldu - 600-dən çox dinc sakin, o cümlədən qadınlar, uşaqlar və yaşlılar qəddarcasına qətlə yetirildi.

Bu cinayətlər nə təsadüfi bir hadisə, nə də müharibənin yan təsiri idi. Onlar Ermənistan dövləti tərəfindən həyata keçirilən məqsədyönlü bir siyasətin nəticəsi idi. Bu, şovinizmə və ərazi iddialarına əsaslanan etnik nifrət ideologiyası idi.

Ancaq zaman hər şeyi öz yerinə qoydu. Levon Ter-Petrosyanın 1998-ci ildə siyasi məğlubiyyəti Ermənistanın fəşist ideologiyasının sonunun başlanğıcı oldu. Robert Koçaryan və Serj Sərkisyanın rəhbərlik etdiyi Qarabağ klanının təzyiqi altında o, prezident postundan istefa verməyə məcbur oldu. Bu gün Ter-Petrosyan siyasi izolyasiyada olan, hətta öz ölkəsində belə unudulan və təhqir olunan bir fiqurdur. Onun partiyası 2021-ci il parlament seçkilərində cəmi 1,5% səs topladı - vaxtilə dövlətin birinci şəxsi olmuş bir lider üçün bu, son dərəcə alçaldıcı nəticədir.

Vazgen Sərkisyana gəlincə, onun sonu da dramatik oldu. 1999-cu ildə Ermənistan parlamentində baş verən terror aktı zamanı o, vaxtilə özü qurmağa kömək etdiyi sistemin qurbanına çevrildi.

Tarix göstərdi ki, heç bir təcavüz və ya ədalətsizlik cəzasız qalmır. 2020-ci il müharibəsi Ermənistanın Azərbaycanın torpaqlarını işğal etməsinə son qoyan dönüş nöqtəsi oldu. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan təkcə öz ərazi bütövlüyünü bərpa etmədi, həm də dünyaya göstərdi ki, ədalət gec-tez zəfər çalır. Bu gün Qarabağ yenidən canlanır, on minlərlə azərbaycanlı uzun illər işğal altında olan torpaqlarına geri qayıdır.

Bu videomateriallar təkcə Ermənistanın cinayətlərini ifşa etmir, həm də Azərbaycanın əlində güclü hüquqi alətə çevrilir. Onlar Ermənistan siyasətinin həqiqi mahiyyətini, beynəlxalq hüququ və insanlığın əsas prinsiplərini kobud şəkildə pozduğunu açıq şəkildə nümayiş etdirir.

Azərbaycan sübut etdi ki, ədalət sadəcə bir söz deyil. Bu, illərlə sui-qəsdlər və intriqalar qurulsa belə, qalib gəlmə gücünə sahib olan bir qüvvədir. Ermənistanın faşist ideologiyası həqiqət və qətiyyət qarşısında məğlub oldu. Dünya kimlərin qurban, kimlərin isə təcavüzkar olduğunu unutmadı.

Həqiqətsə həmişə ədalət uğrunda mübarizə aparanların tərəfindədir.

Elçin Alıoğlu Trend