"Allah yolunda öldürülənləri (şəhid olanları) heç də ölü zənn etmə! Əsl həqiqətdə onlar diridirlər. Onlara Rəbbi yanında ruzi (cənnət ruzisi) əta olunur" (Ali-İmran, 169).

"Nümunə" təfsirinin müəllifinin fikrincə, burada qeyd olunan həyatdan məqsəd öləndən sonrakı aləmdə ruhların sahib olduğu "Bərzəx" həyatıdır.

Bu, yalnız şəhidlərə aid deyil. lakin şəhidlər mənəvi həyatın nemətlərinə o qədər qərq olublar ki, sanki "Bərzəx"də olan başqa insanların həyatı onların qarşısında heç bir şey deyil. Buna görə də yalnız onların adı çəkilir.

Dəyərlər yolunda və ilahi yolda mübarizə aparan, canını fəda edən insan ondan qabaq bu dəyərlərə mütləq əməl etmiş və öz həyatında onları təcəssüm etdirmişdir.

Təvazökarlıq, bağışlamaq, qəzəbi cilovlamaq, xeyirxahlıq və imkansızlara qayğı göstərmək allahpərəst insanın xüsusiyyətlərindəndir. O, qəddar, təkəbbürlü, eqoist və əxlaqsız olanlardan fərqlidir.

Həmin dəyərli davranışlar insanlara xoşbəxtlik bəxş edir və onları "onlar diridirlər və onlara Rəbbi tərəfindən ruzi verilmişdir" ayəsinin nümunəsi edir.

Ühüd döyüşünün sonunda Allah Rəsulunun (s) müxaliflərinin sərkərdəsi olan Əbu Süfyan ucadan qışqırırdı: "Bədr döyüşündə bizdən öldürülən yetmiş nəfərin yerinə bu yetmiş müsəlman Ühüddə öldürüldü".

Amma Allah Rəsulu (s) buyurdu: "Bizim ölülərimiz cənnətdə, sizin ölülər isə cəhənnəmdədir".

Bu isə daha əvvəl qeyd edilən xoşbəxt və əbədi həyatın mənasıdır.

"Nur" təfsirində şəhid və şəhidlik haqqında qeyd olunan məqamlar

Həzrət Peyğəmbər (s) dua edən bir şəxsdən eşitdi ki, deyir: "İlahi! Səndən istənilən ən yaxşı şeyi mənə ver".

Peyğəmbər (s) ona buyurdu: "Əgər bu dua qəbul olunsa, o, Allah yolunda şəhid olar".

Rəvayətdə buyurulur: "Şəhidlikdən başqa hər bir xeyirin üstündə bir xeyir vardır. İnsan şəhid olanda ondan xeyirlisi yoxdur".

Şəhidin Qiyamət günü şəfaət məqamı vardır. Şəfaət, dünya və axirətdə yaxşılığı çatdırmaq və ya şərri uzaqlaşdırmaq üçün bir məxluqun Allahla başqa məxluqlar arasında vasitə olmasıdır.

Ən yaxşı və ən yüksək ölüm şəhidlikdir.

Onların bir çox peyğəmbərləri və ardıcılları da şəhid olublar. "Neçə-neçə peyğəmbər bir yığın allahpərəstlə (Allah adamı ilə) birlikdə (düşmənə qarşı) vuruşmuşlar" (Ali-İmran, 146).

"Onlar peyğəmbərləri haqsız yerə öldürdülər" (Bəqərə, 61).

Həzrət Əli (ə) onlarla xüsusi fəzilətlərə malik olmaqla yalnız şəhidlik astanasında olarkən belə buyurmuşdur: "Kəbənin Rəbbinə and olsun ki, xilas oldum".

İlk iman gətirən o idi, Peyğəmbərin (s) yerində yatdı, Peyğəmbərin (s) qardaşı oldu, yeganə şəxs idi ki, evinin Peyğəmbər məscidinə qapısı var idi, imamların atası və Zəhranın (s) həyat yoldaşı idi.

Büt sındıran idi, Onun "Xəndək" döyüşündə vurduğu zərbə Səqleynin ibadətindən xeyirli idi. Amma qeyd olunanların heç birindən sonra deməmişdir: "Xoşbəxt oldum".

Korların görmə anlayışını anlamadığı kimi, bu dünyada insanlar şəhidlərin həyatının (keyfiyyətini) dərk etmirlər.

"Nur" təfsirində ayənin mesajları

1_ Şəhidlik həyatın sonu deyil, həyatın başlanğıcıdır. Dirilərin çoxu ölü, Allah yolunda öldürülənlər isə diridirlər. (بَلْ أَحْياءٌ)

2_ Şəhidlik itirmək deyil; Daha doğrusu, tapmaq və əldə etməkdir.

(بَلْ أَحْياءٌ ... يُرْزَقُونَ)

3_ Ölmək Allah yolunda olarsa qiymətlidir. (قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ)

4_ Şəhidin məhv və ya zərər görəcəyini təsəvvür etmək, islah edilməsi lazım olan azğın düşüncədir. (لاتحسبنّ)