Çay sevən xalqıq. Qara çay menyumuzdan əskik olmur. Ancaq dəmlədiyimizdə çaya hil, darçın, mixək kimi ədviyyatları, yaxud kəklikotu, nanə, itburnu, lavanda, jasmin və s. kimi bitkiləri əlavə edərək fərqli dadda, qoxuda çay da əldə edirik. Bitkilərin tək öz çayının dəmləməsini də sevənlər var. Bu çayları içərkən, tək dad, qoxu deyil, sağlamlıq üçün faydalarını da nəzərə alırıq. Bəziləri immunitet üçün faydalıdır, bəziləri sakitləşdirici təsiri göstərir, bəziləri təzyiq üçün effektlidir və s. Bu kimi faydalarından dolayı davamlı bu çayları gündəlik istifadə edənlər var. Etmək olarmı? Ümumiyyətlə, bu çaylardan istifadə zamanı diqqət etməli olduğumuz nələrsə varmı?

"Kaspi" qəzeti bu suallara cavab axtarmağa çalışıb:

Ya tək, ya da qara çayla...

Həkim-fitoterapevt Elnur Eldaroğlu deyir ki, sağlamlığımız üçün qara çayı azaltmağa, bitki çaylarına üstünlük verməyə çalışmalıyıq: "Qara çay davamlı və çox içildikdə sağlamlığa mənfi təsirləri olur, həm də indiki qara çayların çoxunda rəngləyicilər istifadə edilir. Bu səbəblərdən qara çayı bitki çayları ilə əvəz etməyi məsləhət görərdim. Yaxud insanlar bitki çaylarını qara çayla yanaşı istifadə etməyi sevirlərsə, bu da ola bilər".

Kim hansı dadı, ətri sevirsə, onlara uyğun bitki, yaxud ədviyyatlı çay istifadə edir. Fitoterapevt bu çaylarla bağlı müəyyən məsələləri nəzərə almağın vacib olduğunu da dedi: "Məsələn, bütün çaylara mixək qarışdırmağa ehtiyac yoxdur. Mixək büzüşdürücü təsir göstərir. Kəklikotu çayını sevənlər bilsinlər ki, bu çay soyuq halda təzyiqi aşağı salır, isti halda artırır. Darçın da kifayət qədər istifadə oluna bilər. Amma darçınlı çayı arıqlamaq, iştahanı kəsmək üçün istifadə edənlər yanıla bilirlər. Şəkərli diabeti olanlar üçün o qədər də məsləhət deyil. Dadverici kimi hildən istifadə etmək olar. Nanəli çay qanı azaldır, təzyiqi aşağı salır deyirlər, həqiqətə uyğun deyil. Amma yemişanlı çay təzyiqi aşağı salır".

"Günlük istifadəsi 20 qramı keçməməlidir"

Qış aylarında zəncəfilli çay çox istifadə edilir. E.Eldaroğlu deyir ki, burada günlük limiti keçməməyə diqqət etməliyik: "Zəncəfilli çay hipertoniyası olan, xroniki yorğunluqdan əziyyət çəkən, tez-tez xəstələnən, qrip kimi bir sıra viruslara yoluxanlar üçün faydalıdır. İştaha açır, metabolizmi sürətləndirir, arıqladıcı effekt verə bilir, iltihab əleyhinə təsir göstərir, qan dövranını yaxşılaşdırır. Kifayət qədər immunostimulyator təsiri var. Amma zəncəfil kökünün günlük istifadəsi 20 qramı keçməməlidir. Mədə turşuluğunu artıra, qıcıqlanmış bağırsaq sindromunda bağırsağı qıcıqlandıra bilir. Mədə turşuluğunun artması fonunda quru və qıcıqlı ciddi öskürək yarana bilir. Zəncəfil kökünü kök şəklində doğrayaraq istifadə etmək tövsiyə olunur. Zəncəfil kökünü itburnu ilə birlikdə dəmləyəndə də yaxşı təsir göstərir".

İtburnu çayının da faydası çoxdur, ancaq E.Eldaroğlu bu çayı 21 gündən artıq davamlı içməyi məsləhət görmür: "İtburnu çayı geniş istifadə olunur, dadı da yaxşıdır. C vitaminini artırır, təzyiqi aşağı salır, yüngül sidikqovucudur, içdiyiniz vaxt zökəm prosesi azalır. Gündə bir dəfə olmaqla 21 gündən çox istifadə etmək olmaz. İtburnu meyvəsindən dəmlənən çayı gündə 3-4 dəfə istifadə etmək bəzi böyrək daşlarını əritsə də, oksalat daşını yarada bilər. İtburnunu digər bitkilərlə qarışdıraraq da dadlı çay hazırlamaq olar. Məsələn, itburnu meyvəsi, qara kişmiş, dazıotu, nanə cövhəri, cökənin hərəsindən bir xörək qaşığı götürüb yarım litr suda dəmləyib içmək olar".