Qaynarinfo Earth.com-a istinadən xəbər verir ki, bu çərçivədə ən böyük suallardan biri böyrəklərlə bağlıdır. Son araşdırmalar göstərir ki, bu həyati orqan kosmosda əvvəl düşünüldüyündən daha çox problemlə qarşılaşa bilər, böyrək daşı əmələ gəlməsi və ya qalıcı zədələnmə riskləri daha yüksək ola bilər.

İnsanlar ilk dəfə Yer kürəsinin qoruyucu maqnit sahəsindən kənara çıxdıqdan bəri aparılan araşdırmalar astronavtların sağlamlığı ilə bağlı narahatlıqların olduğunu üzə çıxarıb. Lakin yeni tapıntılar bu problemlərin niyə məhz böyrəklərdə meydana gəldiyini daha yaxşı anlamağa imkan verir.

Kosmik missiyalarda böyrəklərə nə olur?

University College London (UCL) Böyrək Xəstəlikləri Bölməsindən Dr. Kit Syu və komandası insanların və digər canlıların həftələrlə və ya illərlə kosmosa bənzər şəraitdə yaşadığı zaman böyrəklərində nə baş verdiyini ətraflı şəkildə araşdırıb.

UCL rəhbərliyində aparılan bu araşdırmaya beş qitədən 40-dan çox institut qatılıb. Mütəxəssislər 20 fərqli araşdırma qrupunun məlumatlarını, eləcə də Beynəlxalq Kosmik Stansiya və 40-dan çox Alçaq Yer orbitində aparılan missiyaların nəticələrini təhlil ediblər. Bundan əlavə, siçanlar üzərində aparılan 11 simulyasiya da dəyərləndirilib.

Araşdırma çərçivəsində, siçanlar Yer kürəsinin maqnit sahəsindən kənarda keçirəcəyi 2,5 illik kosmik səfəri əks etdirən şəraitdə radiasiyaya məruz qalıb. Bu araşdırma, kosmik missiyaların böyrək sağlamlığına təsirlərini indiyə qədər ən geniş şəkildə analiz edən tədqiqat kimi qiymətləndirilir. Eyni zamanda, ticari uçuşlarda iştirak edən astronavtların sağlamlıq göstəricilərini əhatə edən ilk araşdırmadır.

Araşdırmanın nəticələri göstərir ki, kosmik uçuşlar böyrəklərin quruluşunu və funksiyasını dəyişdirir, qalaktik radiasiya isə böyrəklərdə qalıcı zədələrə səbəb olaraq uzunmüddətli missiyaları riskə ata bilər.

Böyrəklər və dərin kosmos radiasiyası

Alçaq Yer orbitindəki astronavtlar planetimizin maqnit sahəsi tərəfindən qismən qorunur. İndiyə qədər yalnız 24 nəfər Ay səfərlərində 6-12 günlük qısa müddətli missiyalar zamanı tamamilə qalaktik kosmik radiasiyaya (GCR) məruz qalıb.

Yer kürəsinin maqnit sərhədlərinin kənarında illərlə davam edəcək bir missiya hələ həyata keçirilmədiyi üçün orqanlarımızın daha sərt şərtlərdə necə dözəcəyinə dair dəqiq məlumat yoxdur.

Yeni araşdırma çərçivəsində alimlər aşkar ediblər ki, böyrəklərdə duz və kalsium balansını tənzimləyən bəzi borucular (tübüllər) cəmi bir aylıq mikroçəkisizlik şəraitində kiçilir. Bundan əlavə, böyrəklərin duzları emal etmə üsulu böyrək daşı əmələ gəlmə ehtimalını artırır.

Bu yeni tapıntılar, əvvəllər kosmosda böyrək daşı yaranmasının əsasən sümük itkisinə bağlı olaraq sidikdə kalsium səviyyəsinin artmasından qaynaqlandığı ilə bağlı nəzəriyyəni yenidən dəyərləndirməyə əsas verir.