Süni intellekt 600 illik əlyazmanın SİRRİNİ AÇDI


Digərləri 13 Yan 2024 21:30:00 272 0

Süni intellekt 600 illik əlyazmanın SİRRİNİ AÇDI

"Voyniç" əsrlər boyu sirri açıla bilməyən bir kitabdır. Artıq süni intellekt sayəsində bu kitabı oxumaq mümkündür. Dünyanın ən sirli kitabı hesab edilən "Voyniç" əlyazması qəribə diaqram və təsvirlərlə müşayiət olunan mürəkkəb, naməlum dildə yazılmış 240 səhifəlik sirli mətndən ibarətdir. Bu əlyazma 1912-ci ildə Vilfrid Voyniç adlı polşalı kitab satıcısı tərəfindən tapılıb və kitabın adı məhz bu şəxsin adıyla bağlıdır. Ona qədər isə kitab kimyagərlərə və imperatorlara məxsus olub. O vaxtdan bəri bir çox kriptoqraflar, kodlayıcılar və dilçilər "Voyniç" əlyazmasının sirlərini kəşf etməyə çalışıblar. Lakin onun səhifələrindəki sirli kodların, qəribə bitkilərin və simvolların mənalarını bilmək mümkün olmayıb. Kanadalı alimlər tərəfindən hazırlanmış süni intellekt bu kitabın 600 illik sirrini həll etməyi bacarıb.

Bu xəbəri də oxu: Pişiklərə hamiləlik dövrü

Son.az publika.az-a istinadla xəbər verir ki, Alberta Universitetinin tədqiqatçıları bu qəribə kitabın sözlərinin arxasındakı gizli və şifrəli dili başa düşülən etmək üçün alqoritmik transkripsiya adlı texnikadan yararlanıblar və əlyazmanın hissələrini tərcümə edə biliblər.

Müəlliflər bildirir ki, "Voyniç"in əlyazması kodlaşdırılmış naməlum üsulla yazılıb. Bu, kodlaşmanın ən çətin növüdür. Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin 380 müxtəlif tərcüməsi üzərində sınaqdan keçirilən sistem orijinal nüsxələri 97 faiz dəqiqliklə həll etməyi bacarıb. Sonra tədqiqatçılar ərəb dilində yazılmış ola biləcək "Voyniç" əlyazmasının səhifələrinə yönəliblər. Mətnin ilk 10 səhifəsini həll etmək cəhdi qarışıq nəticələr verib. Müqayisəli dilçilik üzrə ekspert Qreq Kondrak diqqətə çatdırıb ki, sözlərin 80 faizindən çoxu ivrit lüğətlərindəndir: "Amma biz bilmirdik ki, bu sözləri bir araya gətirəndə hansısa məna kəsb edə bilər", - deyə o qeyd edib.

"Voyniç" əlyazmasının müxtəlif bitki növlərinin yer aldığı "Bitkilər" bölməsinin birinci hissəsində əkinçi, işıq, hava və od kimi bir çox botanika ilə bağlı terminlər mövcuddur.

Dünyanın ən sirli kitabının necə başladığına gəlincə...

Süni intellektə görə, "Voyniç"in ilk sözləri "O, kahinlərə, evin adamına, mənə və insanlara məsləhət verdi" olub. Q.Kondrak bildirib ki, bu adi bir cümlədir və onu şərh etmək mümkündür. Bu, mətnin əvvəli üçün qəribə bir giriş cümləsidir, lakin şübhəsiz ki, məntiqlidir. Bu fəsildə təqdim olunan nəticələr "Voyniç" əlyazması üçün mənbə dil kimi ivrit dilinin istifadəsi və ya sadəcə olaraq bu dilə xas olan anaqramma, dil modellərinin kombinator gücündən istifadə kimi şərh edilə bilər. İstənilən halda, girişin alqoritmik həlli yalnız dil və tarixi prosesi yaxşı bilən mütəxəssislər üçün başlanğıc nöqtəsidir.

Araşdırma Hesablama Dilçilik Assosiasiyasının "Transactions" jurnalında yayımlanıb.

Son.az Xəbərlərimizi WhatsApp kanalımızdan da oxuyun

DİN güclü qar səbəbindən bağlanan yolla bağlı AÇIQLAMA YAYDI like
  • 13 Yan 21:23  
Digərləri DİN güclü qar səbəbindən bağlanan yolla bağlı AÇIQLAMA YAYDI

Şamaxı-İsmayıllı avtomobil yollarında hava şəraiti ilə əlaqədar əraz

arrow Ətraflı
2023cü il status aldı: like
  • 13 Yan 21:20  
Dünya 2023cü il status aldı:

2023-cü il tarixdə ən isti il ​​olub.

arrow Ətraflı
Dünya kinosunun ən gözəl qadınları like
  • 13 Yan 21:17  
Şou-biznes Dünya kinosunun ən gözəl qadınları

Zaman hər kəsə qarşı amansız davranır. İllər gəncliyi və gözəlliyi

arrow Ətraflı
Avropada dizaynına görə külli miqdarda pul like
  • 13 Yan 21:13  
Dünya Avropada dizaynına görə külli miqdarda pul

Fransada külli miqdarda pul səhv dizayn edildiyinə görə məhv edilib.

arrow Ətraflı
Təyyarədə uşaq dünyaya gəldi: Görün sərnişinlər nə hədiyyə etdilər like
  • 13 Yan 21:10  
Digərləri Təyyarədə uşaq dünyaya gəldi: Görün sərnişinlər nə hədiyyə etdilər

Moskva yaxınlığındakı Jukovskidən Düşənbəyə uçan təyyarədə qız u

arrow Ətraflı
Kiyevdə ticarət mərkəzində yanğın baş verdi like
  • 13 Yan 21:08  
Dünya Kiyevdə ticarət mərkəzində yanğın baş verdi

Ukraynanın paytaxtı Kiyevin Solomenski rayonunda "Cosmopolitan" tica

arrow Ətraflı
Xersonda partlayışlar baş verdi like
  • 13 Yan 21:07  
Dünya Xersonda partlayışlar baş verdi

Ukraynanın Xerson şəhərində partlayışlar baş verib.

arrow Ətraflı
Ukrayna Belqoroda növbəti dəfə hücum etdi like
  • 13 Yan 21:03  
Dünya Ukrayna Belqoroda növbəti dəfə hücum etdi

Ukrayna ordusu Rusiyanın Belqorod vilayətinə PUA hücumu edib.

arrow Ətraflı
Yeni kəşf: Türkiyədə 1570 metr yüksəklikdə tapıldı like
  • 13 Yan 21:00  
Digərləri Yeni kəşf: Türkiyədə 1570 metr yüksəklikdə tapıldı

Mütəxəssislər tərəfindən aparılan araşdırmalar nəticəsində yeni bit

arrow Ətraflı
İsrail Misir sərhədində hərbi əməliyyatlara başlayacaq like
  • 13 Yan 20:57  
Dünya İsrail Misir sərhədində hərbi əməliyyatlara başlayacaq

İsrail Misirə Qəzza zolağı ilə Misir arasındakı sərhəddə nəzarəti b

arrow Ətraflı
Qanunsuz ağac emal edən sexlər aşkarlandı like
  • 13 Yan 20:53  
Digərləri Qanunsuz ağac emal edən sexlər aşkarlandı

Daxili İşlər Nazirliyinin Baş İctimai Təhlükəsizlik İdarəsinin əməkd

arrow Ətraflı
Hər bir insanın alın yazısı var: Muaviyənin pul hesabına yaratdığı mif, yoxsa... like
  • 13 Yan 20:50  
Digərləri Hər bir insanın alın yazısı var: Muaviyənin pul hesabına yaratdığı mif, yoxsa...

İnsanların həyatında baş verən bütün hadisələri onun taleyi, qədəri

arrow Ətraflı
Ermənistanda zəncirvari qəza: bu dəfə 17 maşın toqquşdu like
  • 13 Yan 20:47  
Dünya Ermənistanda zəncirvari qəza: bu dəfə 17 maşın toqquşdu

Ermənistanın İrəvan-Sevan yolunda 17 avtomobilin iştirakı ilə qəza baş

arrow Ətraflı
Planetdə ən soyuq yaşayış məntəqəsindən maraqlı kadrlar yayıldı like
  • 13 Yan 20:46  
Dünya Planetdə ən soyuq yaşayış məntəqəsindən maraqlı kadrlar yayıldı

Rusiyanın Yakutiya vilayətində havanın temperaturu -47 dərəcə qeydə alı

arrow Ətraflı
“Covid”i öncədən bilən mediumdan ŞOK açıqlamalar like
  • 13 Yan 18:00  
Şou-biznes “Covid”i öncədən bilən mediumdan ŞOK açıqlamalar

İngilis medium Nokolas Aujula son illər verdiyi proqnozlarla məşhurlaşıb.

arrow Ətraflı