Son.az xəbər verir ki, hazırda bu sistemlər yalnız ən sadə tapşırıqları yerinə yetirə bilir - məsələn, Pong kimi ibtidai oyunları oynamaq və ya bəzi əsas nitq tanıma funksiyalarını icra etmək. Bununla belə, bu sahəyə maraq sürətlə artır və bunun üç əsas səbəbi var:

Niyə bu sahəyə maraq artır?

İnvestisiyalar çoxalıb: Süni intellektlə bağlı bütün sahələrə böyük həcmdə sərmayə qoyulur. Bu da hələ tam formalaşmayan və spekulyativ sayılan ideyaların belə rahatlıqla maliyyə tapmasına şərait yaradır.

Beyin toxuması istehsalı inkişaf edib: İnsan bədənindən kənarda beyin toxuması yetişdirmə texnikaları sürətlə təkmilləşir, xüsusilə dərman şirkətləri bu istiqamətə ciddi yatırım edir.

Beyin-kompüter interfeyslərinə maraq artır: Bioloji sistemlərlə mexaniki cihazları birləşdirən texnologiyalar daha geniş qəbul edilir, bu da biobilgisayarların inkişafına təkan verir.

Qısa tarixi inkişaf

1970-ci illər: Neyronlar elektrod diziləri üzərində yetişdirilərək müşahidə olunurdu.

2000-ci illər: İlk sadə beyin-kompüter əlaqəsi təcrübələri aparıldı.

2013: Kök hüceyrələrdən hazırlanan mini beyin strukturları - beyin orqanoidləri - kəşf edildi.

Bu orqanoidlər hazırda dərman testlərindən tutmuş inkişaf biologiyasına qədər geniş istifadə olunur.

2022: Avstraliyanın Cortical Labs şirkəti nöronların Pong oyununu öyrənə bildiyini sübut edən araşdırma dərc etdi. Bu təcrübədə istifadə olunan "bədənlənmiş şüur" ifadəsi etik müzakirələrə səbəb oldu.

2023: "Orqanoid zəkanı" anlayışı ortaya atıldı, lakin bu termin də birmənalı qarşılanmadı.

Mövcud etik qaydalar beyin orqanoidlərini yalnız biotibbi tədqiqat aləti kimi qəbul edir.

Lakin onların hesablama gücü kimi istifadə olunması bir çox yeni sualları gündəmə gətirir:

"Bu sistemlərə nə vaxt etik dəyər verilməlidir?"

"Şüur yaranma riski varmı?"

"Hüquqi statusları necə müəyyən ediləcək?"

Bu suallar tədqiqatçılar arasında sürətlə aktuallaşır.

Biokompüter sahəsində öndə gedənlər

FinalSpark (İsveçrə): Tədqiqatçıların uzaqdan sinir organoidlərinə qoşularaq təcrübə aparmasına imkan verən xidmət təqdim edir.

Cortical Labs (Avstraliya): "CL1" adlı masaüstü biobilgisayarı satışa çıxarmağa hazırlaşır.

UC San Diego (ABŞ): Amazon bölgəsində neft sızıntılarını proqnozlaşdırmaq üçün organoid əsaslı bir sistem hazırlamağı təklif edib.

Bu sahədə əldə edilən irəliləyişlər bioloji toxumaların hesablama gücündən istifadə edən kompüterlərin bir gün klassik süni intellektə real alternativə çevrilə biləcəyini göstərir. Hər şey plana uyğun gedərsə, yaxın gələcəkdə kompüterlər yalnız silikon çiplərlə deyil, canlı beyin hüceyrələri ilə də işləyəcək. Lalə Qüdrətova Son.az