Vaksinləmənin müasir təxəyyüldə 130 ildən artıq müddət ərzində mövcud olmasına baxmayaraq, bu mövzuda hələ kifayət qədər yanlış fikirlər də var.

Son.az peyvənd haqqında geniş yayılmış səhv düşüncələri oxucuların nəzərinə çatdırır.

1-ci əfsanə: peyvəndlər artıq məğlub edilmiş xəstəliklər əleyhinə vurulur...

Onların faktiki olaraq məğlub edilmiş sayılması (əslində isə bu, sadəcə görüntüdür) məhz kütləvi şəkildə peyvənd olunmanın nəticəsidir. Buna kollektiv immunitet deyilir: əhalinin böyük əksəriyyəti peyvəndlənmişdirsə, infeksiyanın yayılması ehtimalı azalır.

Lakin son illərin təcrübəsi göstərir ki, nə məğlub edilməsi zənn olunan qızılca, nə də qurbanlarının inkişaf etmiş ölkələrdə uzun müddətdən bəri müşahidə edilmədiyi poliomiyelit heç də gündəmdən yox olmayıblar. Hazırkı qızılca epidemiyaları kollektiv immunitetin zəifləməsi ilə əlaqədardır (bəzi ölkələrdə peyvənd əleyhdarlarının fəallığı nəticəsində, bəzilərində isə iqtisadi səbəblərdən). Moskva, Ural və İrkutsk xəstəxanalarında poliomiyelit təkrarən 2010-cu ildə - Tacikistandan gələn miqrant ailələrdən olan bir neçə uşaq gətirildikdə müşahidə edildi, həmin vaxt xəstəliyə tutulmuş adamlardan 15 nəfəri dünyasını dəyişdi. Odur ki, infeksiyalar yalnız qismən və müvəqqəti məğlub edilmiş sayıla bilər. Tetanus (quruma), quduzluq və ya ensefalit (beyinin iltihabı) kimilərinin təslim etmək fikri yox idi də.

2-ci əfsanə: bir yaşdan kiçik olan uşaqlar hər şeydən qorunub - onlara peyvənd gərək deyil

Həyatlarının ilk aylarında körpə uşaqlar həqiqətən də bəzi infeksiyalardan qorunmuş olur - onlarda hələ də ananın anticisimlərinin fəaliyyət göstərdiyi ana immuniteti qalmağa davam edir. Lakin o anticisimlərin əksəriyyəti körpənin 6 ayına qədər parçalanır, buna görə də tam bir il üçün mühafizə yetərli olmur. Hətta körpə tərkibində çoxlu sayda ananın anticisimləri olan ana südü ilə qidalanırsa belə. Əsasən belə bir passiv immunitet körpəni yalnız tənəffüs və bağırsaq infeksiyalarından, o cümlədən qızılca, məxmərək və s. bu kimi xəstəliklərdən qoruyur. Təəssüf ki, körpə anticisimlərin "nəzarəti" altında uzun müddət olmur və həmin anticisimlər peyvəndə, yaxud da bu və ya digər xəstəliyə qarşı cavab olaraq hasil olan özünün immuniteti ilə müqayisə oluna bilməz.

3-cü əfsanə: uşaq böyüyənə qədər peyvəndlərlə tələsməyə ehtiyac yoxdur - qoy immuniteti bərkisin

Gözləməyə qalsa, immunitet o dərəcədə bərkiyər ki, orqanizm peyvəndə və ya hansısa xəstəliyə qarşı həddindən artıq aqressiv reaksiya verə bilər. Bir çox uşaq infeksiyalarının böyüklərdə ağır xəstəlik yaratmasının səbəbi də məhz budur, peyvəndlərin əsas hissəsi isə bir yaşa qədər olunur (bəziləri isə müəyyən yaşa kimi). Bu yaşda körpənin immunitetinin vəziyyəti, bir tərəfdən, orqanizmin həddindən artıq kəskin "cavab verməsindən" qorunmağa, digər tərəfdən isə yetərli mühafizə yaratmasına imkan verir. Bundan əlavə, bir yaşa qədər infeksiyaların özü ilə rastlaşma riski daha az olur, çünki uşaq çox vaxt evdə və ya gəzintilərdə olur, virusların çox ola biləcəyi ictimai yerlərdə isə, demək olar ki, olmur.

4-cü əfsanə: peyvənd xəstəlik törədə bilər