Aşura qiyamının təhrifləri


Digərləri 05 Sen 2019 23:50:00 237 0

Aşura qiyamının təhrifləri

Şəhid Mürtəza Mütəhhərinin yazıları əsasında

Ərəb dilində "təhrif" sözü "hərifə" fe"lindən qaynaqlanır və müəyyən bir şeyi izlədiyi, yaxud izləməyi lazım gələn yoldan döndərmək, kənara çıxarmaq mə"nasını bildirir. Təhriflə "dəyişdirmə", "başqa şəklə salma" anlayışları arasında fərq vardır. Fərq bundan ibarətdir ki, təhrif - qəsdən və qərəzli şəkildə edilmiş dəyişiklikdir. Məsələn, əgər siz hər hansı cümləni, məktubu, şeri daşımalı olduğu mə"nada deyil, tamam başqa mə"nada anlaşılması üçün dəyişdirsəniz, onu təhrif etmiş olarsınız.

Təhrifin bir neçə növü vardır ki, bunlardan ən mühümləri ləfzi təhrif (söz təhrifi) və mə"nəvi təhrifdir (məna təhrifi).

Ləfzi təhrif - hər hansı yazılı ya şifahi fikrin zahirini dəyişdirməkdir; məsələn, bir kəsin çıxışından bə"zi sözləri çıxarmaq, ona bəzi sözlər əlavə etmək, yaxud mənanı dəyişdirəcək tərzdə sözlərin ardıcıllığını pozmaq.

Mə"nəvi təhrifdə isə sözlər əvvəlki kimi qalır, dəyişdirilmir, amma onlardan elə mə"na çıxarılır ki, bu mə"na həmin sözlərin müəllifinin məqsədinə əsla uyğun gəlmir. Mə"nəvi təhrif zamanı sözlərin ifadə etdiyi məna əsil müəllifin deyil, təhrifçinin məqsədilə səsləşir.

Qur"ani-kərimdə "təhrif" kəlməsi yəhudilərlə bağlı ayələrdə işlənir. Tarixi vərəqlədikcə mə"lum olur ki, yəhudilər həmişə təhrifçilik sahəsində "qəhrəmanlıq" göstəriblər. Yəhudilərin təhrifçiliyə meyli onların milli xüsusiyyəti kimi Quranda təqdim edilmişdir. "Bəqərə" surəsinin 75-ci ayəsində buyurulur: "İndi onların (yəhudilərin) sizə inanacaqlarına ümid edirsiniz? Halbuki, onların içində elələri vardı ki, Allahın kəlamını dinləyib anladıqdan sonra, onu bilə-bilə təhrif edirdilər".

Qeyd edilməlidir ki, mövzu baxımından da təhriflər müxtəlif olur. Bə"zən adi bir söhbət təhrif olunur. Məsələn, iki nəfər dost bir-birinin sözünü təhrif edir. Bəzən isə böyük ictimai əhəmiyyət kəsb edən mövzular təhrifə uğrayır. Məsələn, insanlar üçün ülgü olan şəxsiyyətlərin (peyğəmbərin, yaxud imamın) sözləri, əməlləri qəsdən ayrı cür cilvələndirilir. Yaxud ictimai baxımdan mühüm olan, tərbiyəvi-əxlaqi məktəb rolunu daşıyan bir tarixi hadisə təhrif edilir. Belə təhrif çox təhlükəlidir.

Kərbəla hadisəsi də insanlar üçün ictimai əhəmiyyətli bir hadisədir, məktəbdir. Dünyagörüşümüzün formalaşmasında, əxlaqımızda bu hadisənin tərbiyəvi rolu inkaredilməzdir. İmam Hüseyn (ə) hərəkatının detalları olduğu kimi, artırılıb-əksilmədən insanlara çatdırılmalıdır. əgər bu işdə azacıq da olsa təhrifə yol versək, hadisənin əsil mahiyyətini dərk edə bilmərik və bu ibrətli tarixi hadisədən mənəvi faydalar götürmək əvəzinə, ziyana uğrayarıq.

TƏHRİFİ TÖRƏDƏN AMİLLƏR

Kərbala hadisəsi ilə bağlı təhriflərin üç əsas səbəbi vardır. İlk iki səbəb demək olar ki, bütün mühüm tarixi hadisələrə aiddir və aşura qiyamı ilə məhdudlaşmır. Lakin üçüncü səbəb bilavasitə aşura faciəsi ilə əlaqədardır.

a) Birinci amil

Demək olar ki, bütün mühüm tarixi hadisələr düşmənlərin əli ilə təhriflərə məruz qalır. Kərbəla qiyamının mahiyyətini təhrif etmək üçün də düşmənlər xeyli sə"y göstərmişlər.

İmam Hüseyn (ə) hərəkatının ilk günlərindən başlayaraq Bəni-Üməyya onu İslam xilafətinə qarşı qəsd, ölkədaxili əmin-amanlığa və asayişə hədə, üsyankarlıq kimi göstərməyə çalışdı.

Müslim İmamın tapşırığı ilə Kufəyə gəlib camaatdan bey"ət toplayarkən ona qarşı əks-təbliğat kompaniyası başlayır. Müslimi "araqarışdıran" adı ilə tutub edam edirlər. Müslimi şəhid etməzdən qabaq İbn Ziyad həyasızlıqla ona deyir: "Bu şəhərin əhalisi aram və arxayın yaşayırdı. Sən gəlib aranı qarışdırdın, fitnə-fəsad saldın". əlbəttə, Müslim cəsarətlə onun ittihamlarını rədd edib, həqiqətin üstündən pərdəni qaldırdı.

Sonra İbn Ziyad eyni təbliğatla Kufədə qoşun toplayıb Kərbəlaya göndərdi. Hətta İmam Hüseyn (ə) və tərəfdarlarını şəhid etdikdən sonra onların kəsik başlarını "üsyankar" adı ilə şəhərbəşəhər gəzdirdilər. Şəhidlərin ailə üzvlərindən ibarət əsirlər karvanını isə gah üsyankarların, gah da İslam məmləkətinə hücum etmiş kafirlərin ailəsi kimi təqdim etdilər. Lakin qısa zaman ərzində bu təhriflər öz qüvvəsini itirdi. Beləliklə, düşmən bu hadisəni təhrif edə bilmədi. Kərbəla hadisəsində hər nə təhrif edildisə, düşmənlərin deyil, dostların əli ilə edildi.

b) İkinci amil

Təhrifin ikinci amili bundan ibarətdir ki, bəşəriyyət həmişə milli və dini qəhrəmanları şişirtməyə, onlar barədə əfsanələr uydurmağa meyl göstərmişdir. Bütün tarix boyunca bütün millətlərdə bu hal müşahidə olunmuşdur.

Məsələn, İbn Sina barədə uydurulmuş əfsanələrə fikir verin. Deyirlər ki, İbn Sina bir fərsəx (təqribən 6 km) uzaqlıqdakı adamın çörək yediyini görmüş, hətta o adamın yediyi çörəyin yağlı olduğunu da xəbər vermişdi. Bunu haradan bildiyini soruşduqda cavab vermişdi ki, guya çörək yeyən adamın başına milçəklərin toplandığını görür, bundan bilir ki, çörək yağlıdır. Əlbəttə, bu əhvalat əfsanədir, uydurmadır. Çünki göydə milçəkləri görən adam çörəyin yağlı olduğunu da birbaşa görə bilər, daha çörəyin yağlı olduğunu bilmək üçün milçəkləri görməsi vacib deyildir.

Həmçinin, İbn Sinanın eşitmə qabiliyyəti barədə yazırlar ki, guya İsfahanda yaşadığı halda, Kaşan misgərlərinin çəkic səsini eşidirmiş. İnsanın hiss orqanları nə qədər güclü olsa da, belə şeylərdə acizdir.

Müsəlmanlar İmam Əliyə (ə) məhəbbətlərinin çoxluğu üzündən onun haqqında da əfsanələr uydurmuşlar. Xalq içində söylənən məşhur rəvayətdir ki, İmam Əli (ə) Xeybər savaşında bir qılınc zərbəsi ilə yəhudi pəhləvanı Mərhəbi və onun atını yarı bölür, hətta qılınc yeri kəsib keçir. Bu zaman Allah öz mələyi Cəbrailə (ə) əmr edir ki, bir göz qırpımında enib qanadını qılıncın qabağını tutsun. Yoxsa Əlinin (ə) qılıncı həm Yer kürəsini, həm də buynuzları üstə Yeri saxlayan öküzü və onun altındakı nəhəng balığı iki hissəyə bölər. Cəbrail (ə) tez qanadını qılıncın qabağına tutur, qılınc onun qanadını yaralayıb dayanır. Bu yaranın təsirindən Cəbrail (ə) 40 gün uça bilmir, yalnız 40 gündən sonra səmaya qalxır.

Həmçinin, rəvayət edirlər, Əlinin (ə) bu zərbəsi elə ani olur ki, yəhudi pəhləvanı Mərhəb əvvəlcə heç nə başa düşmür, hətta Əliyə (ə) rişxəndlə deyir ki, zərbən yəqin boşa çıxıb. Amma İmam Əli (ə) ona məsləhət görür ki, əl-qolunu tərpətsin. Mərhəb özünü tərpədən kimi bədəni ortadan şaqqalanıb iki yerə ayrılır!

Həzrət Abbas barəsində belə əfsanə danışırlar ki, guya o, Siffeyn müharibəsində (nəzərə alın ki, o zaman Həzrət Abbasın yaşı 15-dən aşağı idi) düşmən əsgərlərindən 80 nəfərin kəmərindən tutub bir-birinin ardınca onları göyə atır. Özü də bunu elə edir ki, 80-cı adamı yuxarı tullayarkən hələ birinci adam yerə düşməyibmiş. Sonra Abbas tez qılıncını sıyırıb əlində hazır tutur və həmin 80 əsgər bir-bir yerə düşdükcə elə havada onları iki hissəyə parçalayıb öldürür.

Bu cür rəvayətlər xalqın nağılbazlıq və əfsanəsevərlik ruhunun məhsuludur.Belə təhriflər dini şəxsiyyətləri ucaltmaq əvəzinə, onları gözdən salır, qeyri-real, mifoloji bir obraza çevirir, adamların qəlbində inam yox, şübhə toxumu göyərdir. Elə buna görə də biz aşura hadisəsini əfsanəçilik və nağılbazlığa qurban verməməliyik.

v) Üçüncü amil

Təhrif yaradan üçüncü amil yalnız İmam Hüseyn (ə) hərəkatına aiddir. 1400 ildir ki, müqəddəslərimiz və alimlərimiz hər il İmam Hüseyn (ə) faciəsini xatırlamağı və bu faciənin xatirəsini təzələməyi təkid edirlər. Görəsən, Peyğəmbər və imamlar niyə Kərbəla qiyamına bu qədər əhəmiyyət vermişlər?

Cavab budur ki, İmam Hüseyn (ə) İslamda şəhadət məktəbi yaratmış, ədalət uğrunda aparılan mübarizənin nümunəsini vermişdir. Müqəddəslərimiz istəyirdilər ki, İmam Hüseyn (ə) məktəbi diri qalsın. İstəyirdilər ki, "mən şərəflə ölməyi - səadət, zalımlara tabe halda yaşamağı - zillət sayıram", - şüarı hər il yaddaşlarda canlansın.

Amma təəssüf ki, bəzi adamlar bu məqsədi başa düşməmişlər. Onlar elə zənn etmişlər ki, əsil məqsəd - tə"ziyə qurub ağlamaqdır. Onlar elə bilmişlər ki, İmam Hüseyn (ə) hərəkatının mahiyyətini dərk etmədən ağlamaqla savab qazanır, günahlardan təmizlənmək olar.

Bəzilərinin fikrincə, camaatı ağlatmaq xatirinə hər vasitədən istifadə etmək olar. Hətta şeypur çalmaq, təbil vurmaq, kişiyə qadın libası geyindirib şəbih göstərmək kimi şəriətə zidd olan əməllər belə, məhərrəmlik mərasimində halaldır. Bu mərasimdə göz yaşı töküldüyü üçün, hər günah bağışlanar! Halbuki əslində məhərrəmlik mərasiminin başqa məclislərlə şəriət baxımından heç bir fərqi yoxdur.

Belə düşüncə tərzinə malik adamlar öz əsas məqsədlərinə çatmaq - camaatı ağlatmaq üçün "Makiavelli üsulu" ilə gedib, hər vasitədən istifadə etmişlər. Bu gün məşhur olan tə"ziyə ənənələrindən, rövzə və mərsiyələrdən çoxusu məhz bu yolla yaranmışdır.

Məsələn, rövzələrin birində deyilir ki, xəlifə Mütəvəkkinin dövründə bir qoca qadın Kərbəlaya ziyarətə gedir. Mütəvəkkil əsgərlərə tapşırmışdı ki, heç kimi ziyarətə buraxmasınlar və Kərbəlaya gedən adamları incitsinlər. əsgərlər qadını tutub döyür və suya atırlar. Bu zaman qarı görür ki, bir süvari pəhləvan suya girib ona deyir: "Atımın üzəngisindən tut, səni çəkib sudan çıxarım". Qarı soruşur ki, niyə kömək üçün əlini uzatmırsan? Süvari cavab verir: "Axı qollarım kəsilib". Onda qarı başa düşür ki, bu pəhləvan Həzrət Abbasdır.

Bu rövzənin yaranma tarixi maraqlıdır. Rövzənin müəllifi keçmiş alimlərdən Şeyx Məhəmmədhəsən Nəcəfabadi üçün həmin tarixçəni özü belə danışıb: "Böyük tə"ziyə məclislərinin birinə də"vət olunmuşdum. Məclisə girib gördüm ki, həddən çox adam var. Məndən əlavə xeyli rövzəxan da iştirak edirdi və mənim növbəm lap axırda idi. Bütün rövzəxanlar bir-bir çıxış edib camaatı o ki var ağlatdılar. Öz-özümə fikirləşdim ki, bunlardan sonra mən camaatı necə ağladım? Elə oradaca qoca qarının əhvalatını özümdən uydurub quraşdırdım. Növbəm çatanda həmin əhvalatı rövzə halında ilk dəfə oxudum. Camaat mənim söylədiyim rövzəyə başqa rövzələrdən qat-qat şiddətli ağladı. Həmin gün başqa bir məclisdə iştirak edərkən eşitdim ki, artıq rövzəxanlar bu əhvalatı oxumağa başlayıblar. Beləliklə, rövzə get-gedə məşhurlaşdı, hətta kitablara salındı".

Bu cür təhriflər əsla yolverilməzdir. İnsanları yalan vasitəsilə ağlatmaq olmaz. Bu, ona bənzəyər ki, qeybət eşitməyi xoşlayan şəxsin yanında bol-bol qeybət danışaq. Düzdür, bu hərəkətlərlə həmin adamın könlünü xoş etmiş oluruq, amma qeybət etmək haram işdir. Haram və günah əməl etməklə heç bir savab qazanmaq olmaz.

Qəribəliyi ilə insanı heyrətə salan bir hadisə dediklərimizə gözəl nümunə ola bilər. Təqribən yüz il bundan əvvəl Nəcəfdə dini təhsil alan bir tələbə Məşhədə piyada yola düşür. Onun səfəri məhərrəm ayına təsadüf edirmiş. Tələbə Nişapur şəhərinin yaxınlığındakı kəndlərin birindən keçərkən məscidə girib körür ki, camaat namazı qılınır. Namazdan sonra pişnamaz minbərə qalxıb rövzə oxumağa başlayır. Bu zaman məscid xidmətçiləri küçədən xeyli daş yığıb pişnamaza verirlər. Rövzənin ən tə"sirli yerində məscidin çıraqlarını söndürürlər. Pişnamaz qaranlıqda bütün daşları minbərdən camaatın üstünə atır. Fəryad və ağlamaq səsləri məscidi bürüyür. Çıraqları yandıranda tələbə görür ki, neçə adamın başı yarılıb. Beləcə, camaat ah-nalə ilə, göz yaşları içində məsciddən çıxıb dağılışır. Tələbə pişnamaza yaxınlaşıb gördüyü mənzərə üçün izahat verməsini istəyir. Pişnamaz belə cavab verir: "Mən yoxlayıb görmüşəm ki, bu camaat heç bir rövzəni eşidəndə ağlamır. Ona görə onları daşa tuturam ki, ağlasınlar. Axı, İmam Hüseynə (ə) ağlamağın böyük savabı var!"

Camaatı ağlatmaq xatirinə şəriətin bəyənmədiyi işlərə əl atan (məsələn, təhrifçilik edib yalan rəvayətlər söyləyən) adam bilməlidir ki, həm özü günah edir, həm də eşidənləri günaha batırır.

Olmuş hadisədir: Bir nəfər böyük alimlərdən birinin yanına gedib, gördüyü yuxunu yozmasını xahiş edir. Həmin adam yuxuda görübmüş ki, dişləri ilə İmam Hüseynin (ə) ətini didib çeynəyir! Alim tanımadığı bu adamın sözünü dinləyib azca fikirləşir, sonra soruşur: "Sən yəqin ki mərsiyə oxuyansan". Kişi təsdiq edir. Onda alim deyir: "Yuxuda İmam Hüseynin (ə) ətini çeynəməyinin yozumu - onun barəsində təhriflərlə dolu mərsiyələr oxumağındır. Allah sənə mərhəmət göstərib, bu yuxu ilə xəbərdarlıq edir. Bundan sonra ya mərsiyə oxumaqdan əl çək, ya da yalnız e"tibarlı tarix kitablarına müraciət et!"

LƏFZİ TƏHRİFLƏR

(adsgarden = window.adsgarden || []).push({});