Ratnerin təşəbbüsü ilə doğuma icazə və buraxılış qaydaları, eləcə də doğuş zamanı uşaqların beyin və onurğasının travma almasının qarşısını alan tədbirlər, yeni metodlar Kazanda yenidoğulmuşlarda nevroloji problemləri 4 dəfə azaldıb.

QISA ARAYIŞ:   Aleksandr Ratner 1934-cü ildə anadan olub. Atası Kazan onkologiya məktəbinin banisi cərrah idi. Əsas sahəsi onurğa, baş beyin, boyun problemləri olan Ratner, hələ 1964-cü ildə "Boyun miqreni" mövzusunda namizədliyini, boyun ostexondrozu üzrə isə doktorluq disertasiyasını müdafiə etmişdi. 33 yaşında doktorluq alan ən gənc həkimlərdən idi.   O, 1973-cü ildə Kazanda uşaq nevroloji kafedrasını təşkil edir və 20 il rəhbəri olur. İlk dəfə onun rəhbərliyi altında ölkədə uşaqların vertebrogen sinir sisteminin problemləri üzrə klinika yaradılıb. Onun bütün elmi fəaliyyəti perinatal nevralgiyaya həsr olunub. O dövrdə SSRİ-də ilk alim idi ki, bu mövzuda açıq çıxışlar edib, elmi məqalələri beynəlxalq dərgilərdə çap olunurdu. Ratner 1992-ci ildə vəfat edib.

2004-cü ildə 70 illik yubileyi ərəfəsində şəhər kliniki uşaq xəstəxanasına onun adı verilib.

Son.az medicina.az-a istinadən dahi alimin uşaq nevroloji problemlərinin kökündə doğuş travmaları, mamaça səhvləri, perinatal dövrdə düzgün diaqnostika olunmaması barədə günümüzdə də aktual olan fikirlərini və elmi yanaşmasını təqdim edir:

Bir xəstə uşaq bir ananın ömrünü cəhənnəmə döndərir. Niyə?

"Mən həkimliyə böyük, yəni 18 yaşdan yuxarı insanların nevroloji problemlərini həll etmək üçün gəlmişdim. Miqren, ostexondroz, onurğa problemlərini müalicə etmək həvəsi ilə alışırdım. Mənim elmi rəhbərim Ruseçskiy rəhmətə gedəndə kafedra rəhbəri kimi məni hazırlayırdılar. Amma sağ olsun, dostlarım və ya düşmənlərim deyək, mənə bu vəzifəni  etibar etmədilər, digər kafedraya təyin etdilər. Buna görə mən onlara indi minnətdaram. O vaxt yeni yaradılmış uşaq nevroloji kafedrasında ağ vərəqdən başladım. O dövrdə şəhərdə uşaq mütəxəssisi yox idi, heç xəstə də tapılmırdı. Hamı uşağını pediatra göstərirdi.

Mənim xəstəxanamda həmişə çarpayıların yarısı boş idi. Uşaq nevrologiyası bir elm kimi mövcud deyildi. Deməli, mən də öyrənməliydim. Moskvaya getdim, kafedrada oxudum, öyrəndim, geri qayıdıb qollarımı çırmaladım. Uşaqlarda nevroloji problemləri çox öyrəndikcə, müşahidə etdikcə bir o qədər çox boşluqlar, ağ ləkələr aşkarlanırdı. Hər bazar günü morqda uşaq meyitlərinin yarılmasında iştirak edib, ölkədə uşaq ölümü və xəstəliklərinin araşdırılmasının bərbad olmasını gördüm. Yalnız uşaqlar doğuşdan sonra qəfil ölə bilərdilər. Bu diaqnoz idi, təsəvvür edin, uşaq ölür və deyirlər: qəfil öldü. Yenidoğulmuşlar nədən ölüb, səbəblər nə idi? Mən bunun doğuş travmaları olduğunu görürdüm. Amma heç kim bunu qəbul etmirdi. İndi-indi Amerika və Avropada da bunu qəbul edirlər.

Uşaqlarda ensefalopatiya adlanan beyin patologiyası var. Əgər cərrah bryuxopatiya diaqnozu qoyursa, onu işdən qovmaq lazımdır. Pediatrlar isə analara deyirdi, nə olsun ensefalopatiyadır, böyüyəcək.

Uşaq pəncəsini yerə gec basır - böyüyəcək. Gec danışır- eybi yox, gözlə. Qol əzələsi gücsüzdür, yanında sallanıb- böyüyəcək.

Hamı beləcə özünü aldada-aldada illəri yola verirdi. Pediatrlar deyirdi, eybi yox, cəmi 2% uşaqda əl-ayaq zəifdir, cəmi 3% gec danışır. Nə qədər uşaqdır? Kazanda 300-400 uşaq. Bu 300 -400 uşaq  səhiyyə üçün heç nə idi, cüzi rəqəm. Qalanı ki, normaldır. Əgər normal demək olarsa. 300 uşaq o deməkdir ki, 300 ana xəstə uşaq böyüdür və 300 ananın həyatı cəhənnəmə dönüb.

Siçanlar belə insan doğuş metoduna dözmədi

Bizim kafedranın əməkdaşı laboratoriyada siçanlar üzərində təcrübə apardı. Dişi siçanlara insansayağı doğuş  modeli tətbiq etdi. Hamilə siçanları necə ki, qadın  doğur o şərtlər, o texnika ilə doğuzdurdular. Bax, bu tibbi manipulyasiyalara heç bir siçan balası dözmədi, hamısı doğuşdan sonra öldü. Ona görə sübut olundu ki, hətta ən normal, ideal keçən doğuşda belə mamaça uşağa travma vura bilər: ya boynunu, ya onurğasını sıxacaq, əyəcək, ya arteriyasını dartacaq. Bunun nəticələri isə çox acınacaqlı olur.

Uşaqda qıcolmalar olur. Ağlayır, qızarır, qıc olur, hərarət olur, qıc olur. Analar qıcolmalardan qorxmalıdır. Əgər uşaq göyərənə kimi ağlayırsa, onu artıq həkimə aparmaq lazımdır.

Bəzən isə bu doğuş travmaları illər sonra özünü göstərir.

Məktəbəqədər uşaqları müayinə edəndə, 33%-də nevroloji problem və kənarlaşma aşkarlayırdıq. Hansı ki, o uşaqlar sağlam hesab olunurdu. Və bu problemlərin 29%-i doğuş travmasından qaynaqlanmışdı.

Hansı xəstəliklər doğuş travmasından yaranır?