Bir mahnın şöhrəti FOTO


Digərləri 14 İyl 2019 23:50:00 209 0

Bir mahnın şöhrəti  FOTO

Almanların da sevdiyi "Katyuşa" mahnısı üçün muzey açılıb, heykəl qoyulub

Son.az kaspi.az-a istinadən yazını təqdim edir.

Mixail Vasilyeviç İsakovskini nəğməkar şair, tərcüməçi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, iki dəfə Stalin mükafatı laureatı kimi yüksək titullar, fəxri adlar qazansa da, onu daha çox tanıdan bir mahnı oldu - dildən-dilə keçən "Katyuşa" mahnısı.

M.İsakovskinin hələ məktəb illərində yazdığı "Əsgərə ərizə" şeiri 1914-cü ildə "All Rusian" qəzetində nəşr olunub. Bir müddət Smolensk qəzetlərində işlədikdən sonra 1931-ci ildə Moskvaya köçüb. Çoxsaylı şeirlərindən başqa, "Şeir bacarıqları haqqında" kitabı da nəşr olunub. Köhnə mahnılar və nağılların transkripsiyası və digər dillərdən tərcümələri ilə tanınıb. O, Ukrayna, Belarus və digər dillərdən tərcümələr edib. Xüsusilə Taras Şevçenkonun "Pozulmuş", "Katerina", "Qoqola" və digər Belarus şairləri, Yanka Kupalanın "Gələn kimdir?", "Əbədi mahnı", "Heç kimə", "Ares çayı üzərində" "Oğlan və təyyarəçi" (axırıncı şeirlərini Yuri Qaqarin də sevir, oxuyurdu), Yakub Kolasın "Sımon musiqiçi", Arkadi Kulişovun "Briqadanın bayrağı" (İsakovskinin tərcüməsindən Çernoqoriye şairi Rodovan Zoqoviç, Kuleşovun poemasını Serbo-Xorvatiya dilinə çevirib və bu poema yuqoslav partizanlar arasında məşhurlaşıb). Adam Rusakın "Sağlam olun", serb xalq mahnıları, avtobioqrafik kitab olan "Yelinskaya torpaq haqqında" (1969) və s. onu xeyli tanıdıb.

Mixail İsakovski siyasi fəaliyyətlə də məşğul olub - RSFSR Ali Şurasının deputatı idi. O, 20 iyul 1973-cü ildə dünyasını dəyişib, Novodeviçye qəbiristanlığında dəfn edilib.  

"Boş yerə heç nə baş verməz"

"Katyuşa" mahnısı ilk dəfə 27 noyabr 1938-ci ildə ifa olunub.

"Sıldırımlı sahilə çıxıb gözəl səslə oxuyan Katyuşa - Rusiyanın simvoluna çevrilmiş bu mahnının qəhrəmanı kimdir axı?"- deyə şair Mixail İsakovskidən addımbaşı soruşurdular. Şair mənalı-mənalı baxıb susmağa üstünlük verirdi.

Mixail İsakovski dostu və həmkarı Aleksandr Tvardovski ilə birgə 1936-cı ildə doğma ellərə, Smolenşinaya yollanır. Onlar qədim parkda keçirilən böyük bayrama tələsirdilər. Çıxış edənləri dinləyib, bəstələdikləri şeirləri oxuyublar. Səhəri İsakovski Moskvaya yola düşüb və orada 8 sətir yazıb: "Alma, armud ağacları çiçəkləyir, çay üzərindən buludlar süzməyə başlayır..." Bu 8 sətirdən sonra iş ləngiyir və o, gələcək mahnının əlyazmasını stol üzərinə atır. Amma tezliklə şair təsadüfən bəstəkar Blanterlə rastlaşır. Bəstəkar "təzə heç nə yoxdurmu?"- deyə maraqlananda İsakovski "bu sətirlərdən başqa heç nə yoxdur", -deyə boynuna alır. Blanter həmin sətirləri oxumasını ondan rica edir. Sıldırımlı sahildə oxuyan Katyuşa hadisəsindən ruhlanan bəstəkar o dəqiqə gələcək mahnının musiqisini bəstələyir. Beləcə, "Katyuşa" dünyanın ən populyar sovet mahnısına çevrilir. Bu populyar mahnını ifa edən qəhrəman qadının prototipi kim idi? "Katyuşa" hərbi maşınlara verilən ləqəb idi"- deyənlər vardı. "Katyuşa"nı rus xalq mahnısı da adlandırırdılar.

Bu mahnıya görə Mixail İsakovski 1943-cü ildə birinci dərəcəli Stalin mükafatı alır. 100 000 rubl o vaxt üçün olduqca böyük pul hesab olunurdu. Şair bu pulu Smolenskdəki Vsxodı adlı doğma kəndində Mədəniyyətin Evinin tikintisinə xərcləyir. Mədəniyyət Evinin nəzdində "Katyuşa" mahnısının muzeyi yaradılır. Hələ də fəaliyyət göstərən muzey Rusiyada bir mahnıya həsr olunmuş yeganə muzeydir.

"Katyuşa" muzeyinin direktoru Lyudmila Proxorenkova danışır: "Şairə mütəmadi olaraq bu sualı verirdilər: "Axı, kimdir bu Katyuşa? Onu şəxsən tanıyırdımı? İsakovski mənalı baxışlarla: "Boş yerə heç nə baş verməz" - deyib susurdu... O zaman çoxları Katyuşanı İsakovskinin tərcümeyi-halında axtarırdı. Ancaq Katyuşa şairin yaradıcılığında bu mahnının yazılmasından xeyli əvvəl meydana çıxmışdı. Hələ 1925-ci ildə İsakovski yazırdı: "Baharda geniş qürub və yüngülcə gecə çəni. Gecələmək üçün Katyuşa havasız komadan anbara gəlir". 1936-cı ildə o, "Ötürmək" mahnısını yazır. Mahnıda Katyuşanı sevimli Nikolay evə yola salırdı. Bu qız 1940-cı ildə də üzə çıxacaqdı: "Haradasa cavan xoruz boğazını dağıdır və bir sevimli qəlbli qız - bəlkə də Katyuşa komadan suya qaçır, elə bu zaman qaranquşlar qanad sallayır, kiminsə ocağı qalanırdı... Bax, bunun hamısı Vətənimizdir və onu qorumaq gərəkdir"- deyə yazırdı. Smolenşinanın yaşlı sakinləri israrla deyirlər ki, Katyuşa adlı belə bir qız olub. Həmin qız doğurdan da sıldırımlı sahilə çıxıb gözəl səslə oxuyarmış. Amma bizə tez-tez İsakovskinin yaşadığı doğma kəndindən şairlər gəlir və iddia edirlər ki, "Katyuşa" müəllifin ilk müəlliməsi Yekaterina Qoranskayaya həsr olunub. İsakovski ona pərəstiş edirdi. "Həyatda nəyə nail olmuşamsa, buna görə iki qadına borcluyam - anam Darya Qriqoryevnaya və ilk müəlliməm Yekaterina Sergeyevna Qoranskayaya" - deyirdi. Bərk soyuqlar zamanı Qoranskaya Mişa İsakovskini məktəbdə gecələməyə saxlayardı: ayaqlarına geyinmək üçün çarıqdan başqa heç nəyi olmayan, bərk şaxtada evə getməyə çətinlik çəkən Mişanı müəlliməsi  doyunca yedirərdi. Axı, İsakovskilər çox kasıb yaşayırdılar".

Muzey direktoru söhbətinə davam edir: "Deyirlər ki, məhz Qoranskaya oğlanın görmə qabiliyyətinin pis olduğunu başa düşür. O, araba qoşqulu at tapıb Mişanı şəhərə həkimə yola salır. Diaqnoz ümidverici olmur: gözün tor qişasının xroniki iltihabı və uzaqgörmə qabiliyyətinin itirilməsi. Yekaterina dərslikləri Mişa üçün evə gətirir və onu evdə hazırlaşdırmağa başlayır. Müharibə zamanı Yekaterina Sergeyevna ölur. Təbii ki, bu itkidən İsakovski çox məyus olur və müəlliməsi üçün heykəl qoyulması üçün pul göndərir".    Stalinə məktub


Xəbərə aid fotolar