Azərbaycan 1991-ci ilin 18 oktyabrında yenidən müstəqillik qazandıqdan sonra onun itirilməsi təhlükəsi ilə üzləşdi. Ölkədə ictimai həyatın bütün sahələrində hökm sürən xaos, hakimiyyət böhranı 1993-cü ilin iyununda kulminasiya həddinə çatdı, anarxiya respublikanı bürüdü. Orduda da vəziyyət ağırlaşdı, fərarilik halları artdı. Erməni təcavüzü get-gedə daha geniş miqyas alırdı. Respublikada hakimiyyətə yiyələnmək üçün ayrı-ayrı şəxslər və qruplar arasında mübarizə gedirdi. 1992-ci ildə hakimiyyətə gəlmiş Xalq Cəbhəsi ilk gündən özünün qeyri-peşəkar, yarıtmaz fəaliyyəti ilə ölkəni idarə edə bilməyəcəyini göstərdi. Beləliklə, 1991-1993-cü illər ölkəmizin müasir tarixinə hərc-mərclik, özbaşınalıq, avantürist eksperimentlər dövrü kimi yazıldı.

1993-cü ilin yayında vətəndaş müharibəsi həddinə qədər yüksəlmiş qarşıdurma nəinki dövlət müstəqilliyimizi, hətta milli varlığımızı belə təhlükə altına aldı. Azərbaycan torpaqlarının Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən davamlı işğalı, getdikcə gərginləşən siyasi vəziyyət, əhalinin ağır sosial durumu ölkəni bu bəlalardan xilas edə biləcək, xalqı öz arxasınca aparmağa qadir liderə ehtiyac olduğu zərurəti yaratmışdı. Cəmiyyətin bütün təbəqələri əmin idi ki, müstəqilliyini yenicə bərpa etmiş ölkəni düşdüyü bu ağır vəziyyətdən çıxarmağa qadir yeganə şəxsiyyət Heydər Əliyevdir. Əslində, bu, bütün xalqın ürəyinin səsi idi. Vətənin belə ağır günündə xalq Azərbaycanın böyük oğlu Heydər Əliyevi Naxçıvandan Bakıya dəvət etdi.

Heydər Əliyev qısa zamanda Azərbaycanda vətəndaş müharibəsinin qarşısını ala bildi və bununla da ölkədə yeni eranın başlanğıcı qoyuldu. Milli Məclisin 1993-cü il iyunun 15-də keçirilən iclasındakı çıxışında Ulu öndər Azərbaycan dövlətçiliyinin gələcək inkişaf strategiyasını elan etdi və sonrakı illərdə onu həyata keçirdi. Əgər müstəqilliyi qazanmaq ilkin şərt idisə, ikinci vacib məsələ onu qoruyub inkişaf etdirmək idi və bu, Ümummilli liderin iradəsi sayəsində reallığa çevrildi. Heydər Əliyev milli dövlətçiliyimizin konsepsiyasını yaratdı. 1993-cü il oktyabrın 3-də Heydər Əliyev xalqımızın böyük əksəriyyəti tərəfindən ölkə Prezidenti seçildi. Ulu öndər bütün maneələrə baxmayaraq ölkədə ictimai-siyasi sabitliyi bərpa etdi, respublikanın müstəqilliyini qorudu, ölkədə tüğyan edən ictimai-siyasi böhranı aradan qaldırdı və inkişafın təməlini qoydu. Ümummilli lider dağılmaqda olan, parçalanan, yox olmaq təhlükəsinin bir addımlığında dayanan Azərbaycanın iqtisadi və siyasi müstəqilliyini təmin edərək, Vətənimizi dünyada söz və nüfuz sahibi, dinamik inkişaf edən ölkəyə çevirdi.

Bu önəmli tarixi gün xalqımızın yaddaşına Milli Qurtuluş Günü kimi yazıldı və 1997-ci ildən etibarən parlamentin qərarı ilə rəsmi bayram kimi qeyd edilməyə başladı.

Bu gün qazanılan nailiyyətlərin əsasında Ümummilli lider tərəfindən müəyyənləşdirilən siyasi kurs və Prezident İlham Əliyevin bu siyasi kursu uğurla davam etdirməsi faktı dayanır. Bunun nəticəsində Azərbaycan dünyanın inkişaf edən, modernləşən, beynəlxalq miqyasda nüfuzu gün-gündən artan dövlətinə çevrilib, möhtəşəm iqtisadi uğurlara imza atıb.

... XX əsrin doxsanıncı illərinin əvvəllərində Azərbaycan belə bir siyasi böhran vəziyyətində idi. 1991-1993-cü illərdə ölkədə hərc-mərclik, özbaşınalıq, siyasi-iqtisadi tənəzzül baş alıb gedirdi. Azərbaycan doğma torpaqlarımızın işğalı, yüzlərlə insanın şəhid olması, qaçqın və məcburi köçkün problemləri azmış kimi, siyasi qarşıdurmalar, vətəndaş müharibəsi məngənəsində də boğulurdu. Xalq Cəbhəsi-Müsavat hakimiyyəti isə ölkəyə rəhbərlik etmək iqtidarına malik deyildi. Azərbaycan sonu görünməyən dəhşətli bir uçurum - minlərlə qurbanlar bahasına qazandığı müstəqilliyini itirmək, dünya xəritəsindən silinmək təhlükəsi qarşısında qalmışdı. Belə bir vaxtda xalqın ümid dolu baxışları sövq-təbii olaraq bəşər həyatının yeni başlanğıc məskəni, qədim Nuh yurdu, görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin yaşayıb fəaliyyət göstərdiyi Naxçıvana yönəldi. Bunun da əsası vardı. Çünki ölkəni ağır vəziyyətdən yalnız əsl rəhbər xilas edə bilərdi.

Görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin ötən əsrin 70-80-ci illərində Azərbaycana rəhbərlik etdiyi dövrdə gələcək müstəqilliyin hazırlanması, milli iradə və özünüdərkin formalaşması naminə məqsədyönlü fəaliyyət göstərməsi hamıya yaxşı məlum idi. Digər tərəfdən bu dahi şəxsiyyət 1987-ci ildə Moskvada olarkən təhlükə və təhdidlərə baxmayaraq, Sovet İKP MK-nın Siyasi Bürosunun üzvlüyündən istefa verərək 20 Yanvar faciəsini törədənləri kəskin ittiham etməklə milli iradə, qətiyyətli və prinsipial mövqe, həqiqi vətənpərvərlik nümayiş etdirmişdi.

Ulu öndərin o zamankı iqtidarın ögey münasibəti ucbatından "təklənmiş ada" vəziyyətinə salınan və işğal təhlükəsi yaşayan Naxçıvanı xilas etməsi, taleyüklü tarixi qərarlar qəbul etməsi xalqın qəlbində dahi şəxsiyyətə ümid işığını daha da alovlandırmışdı. Tarixə nəzər salsaq görərik ki, Naxçıvanın işğaldan xilas edilməsi, burada iqtisadi islahatların aparılması, ilkin beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlığın təməlinin qoyulması məhz ümummilli liderin tarixi xidmətləri idi. Hələ Sovetlər İttifaqının mövcud olduğu bir dövrdə üçrəngli dövlət bayrağının Naxçıvanda qaldırılması, muxtar respublikanın adından "Sovet Sosialist" sözlərinin çıxarılması, dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyinin əsasının qoyulması, Naxçıvanın 1991-ci ildə Sovet İttifaqının saxlanması üçün keçirilən qanunsuz referendumda iştirak etmə­məsi ölkəmizin gələcək milli istiqla­lına rəvac verən əsas amillər idi. Ulu öndərin rəhbərliyi ilə hələ o zaman Naxçıvanda Azərbaycanın müstəqil dövlətçilik prinsipləri işlənib hazırlanırdı. Muxtar respublikada ərazinin bütövlüyü, sosial-iqtisadi müdafiəsi, cəmiyyət quruculuğu baxımından qazanılan əhəmiyyətli uğurları, ən əsası isə xalq-rəhbər birliyinin qısa zaman kəsiyində nələrə qadir olduğunu görən müdrik Azərbaycan xalqı da bütün bunların Azərbaycan siyasi mühitində həyata keçirilməsi tələbi ilə ayağa qalxdı.

Bu ümumxalq tələbini gerçəkləşdirmək üçün Azərbaycanın nüfuzlu ziyalıları - alimlər, müəllimlər, jurnalistlər, hüquqşünaslar, həkimlər 1992-ci il oktyabrın 16-da ulu öndər Heydər Əliyevə rəsmi müraciət etdi. Həmin günlərin reallıqlarını ifadə edən müraciətdə erməni təcavüzü, baş alıb gedən siyasi, iqtisadi, mənəvi böhran, sosial ədalətsizlik, rəhbərliyin siyasi naşılığı, idarəetmə səriştəsizliyi, hakimiyyət hərisliyi, iflic vəziyyətinə düşmüş ölkənin həm daxildən, həm də xaricdən müəyyən qüvvələr tərəfindən parçalanma təhlükəsi öz əksini tapmışdı. Ziyalılar ulu öndəri təkidlə ölkəyə rəhbərliyə dəvət edərək yazırdılar: "Möhtərəm Heydər bəy! İndiki vəziyyətdə bu çətin, məsuliyyətli işi respublikada öz üzərinə götürməyə qadir yeganə şəxs Sizsiniz! Uzun illər əldə etdiyiniz dövlət quruculuğu təcrübələrinizə əsaslanaraq, Siz qısa müddətdə Azərbaycanda geniş xalq kütləsini əhatə edəcək çox böyük, güclü, nüfuzlu və işlək bir partiya yaratmağa qadirsiniz. Buna görə də Azərbaycanın, demək olar ki, bütün bölgələrində aparılan ictimai rəy sorğularının nəticələrinə və bizim təşkilat komitəsinə daxil olan minlərlə şifahi və yazılı vətəndaş təkliflərinə əsaslanaraq, belə bir qənaətə gəlirik ki, yaratmaq istədiyimiz Yeni Azərbaycan Partiyasına bu gün rəhbərlik etməyə qadir olan yeganə mütləq lider Siz ola bilərsiniz və ya yalnız bu halda, yaranmaqda olan partiya öz qarşısına qoyduğu məqsədə çatar, respublikanın bütün zümrələrdən olan xalq kütləsini öz ətrafında birləşdirərək, Azərbaycanın siyasi, iqtisadi həyatında mövcud olan boşluğu dolduracaq, dövlət quruculuğu işlərində öz layiqli töhfəsini verə biləcək".

Ümummilli lider ziyalıların müraciətinə cavabında Azərbaycanın düşdüyü vəziyyətin köklü səbəblərini təhlil etmiş, ölkəni böhrandan xilas etməyin konsepsiyasını təqdim etmişdi. Təkcə bu tarixi sənəd deməyə kifayət edər ki, xalq müstəqil Azərbaycan dövlətinin gələcək taleyini həll etmək üçün dahi rəhbərə üz tutmaqda heç də yanılmayıb. Bu müraciət əsasında yaradılan, 700 minə yaxın siyasi həmfikri öz ətrafında birləşdirən Yeni Azərbaycan Partiyası müstəqil Azərbaycanın taleyində xüsusi əhəmiyyətə malik olan bir partiya kimi bu gün də öz liderlik missiyasını qoruyub saxlayır. Nəhayət, 1993-cü il iyunun 15-də görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev xalqın təkidli tələbi ilə yenidən siyasi hakimiyyətə qayıtmış, bununla da, ölkəmizdə milli qurtuluş hərəkatının əsası qoyulmuşdur. Azərbaycan parlamentinin iclasındakı çıxışında ulu öndər dövlət müstəqilliyini qorumağı, möhkəmləndirməyi özünün əsas vəzifələrindən biri hesab edərək demişdir: "Azərbaycan Respublikasının bugünkü ağır, mürəkkəb və gərgin vəziyyətini tam məsuliyyətlə dərk edirəm. Bu vəzifəni öz üzərimə götürərək öz məsuliyyətimi anlayıram və bunların hamısını rəhbər tutaraq əlimdən gələni edəcəyəm. Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyi müasir tələblərlə, dünyada gedən proseslərlə bağlı olaraq təmin olunmalıdır. Bu sahədə mən çalışacağam və heç kəsin şübhəsi olmasın ki, ömrümün sonrakı hissəsini harada olursa-olsun, yalnız və yalnız Azərbaycan Respublikasının müstəqil dövlət kimi inkişaf etməsinə həsr edəcəyəm".

Ulu öndər Heydər Əliyev həyatı qədər sevdiyi Azərbaycanı dağılmaq və məhv olmaq təhlükəsindən qurtardı. İlk olaraq siyasi sabitliyə, milli həmrəyliyə nail oldu, torpaqlarımızın işğalının qarşısı alındı və atəşkəs elan edildi. Azərbaycanda tarixi ənənələrin, dünyəvi dəyərlərin məcmusu olan modern dövlətçilik konsepsiyası həyata keçirildi. Bir vaxtlar Azərbaycanı tanımaq belə istəməyən dünyanın əksər böyük dövlətləri artıq Azərbaycanla, onun rəhbəri ilə hesablaşmalı oldu. Ümummilli lider uğurlu daxili və xarici siyasət həyata keçirdi, Azərbaycançılıq ideologiyasını dövlət siyasəti kimi müəyyənləşdirdi. Bütün bunların sayəsində Azərbaycan Cənubi Qafqazda lider dövlətə çevrildi. Dünyanın aparıcı dövlətləri və şirkətləri siyasi sabitliyə və dinamik inkişafa nail olmuş Azərbaycanı etibarlı tərəfdaş kimi qəbul etdi, bağlanan beynəlxalq müqavilələr ölkəyə xarici investisiyanı cəlb etməklə iqtisadi tərəqqidə, əhalinin rifah halının yüksəlməsində mühüm rol oynadı. Ölkəmizdə dövlət quruculuğu prosesinə başlandı, güclü ordu yaradıldı, ölkənin demokratik prinsiplərini, insanların siyasi hüquq və azadlıqlarının toxunulmazlığını bəyan edən müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk milli Konstitusiyası qəbul olundu.

Qazanılan nailiyyətlərin əsasında isə ulu öndər Heydər Əliyevin Vətənə, xalqa sonsuz məhəbbəti, milli köklərə bağlılıq, tükənməz ümumxalq sevgisi dayanırdı. 1993-cü ilin iyununda xalqın təkidli tələbi ilə ulu öndərin Naxçıvandan Bakıya qayıdışı məhv olmaqda olan Azərbaycanı QURTULUŞ yoluna, yeni inkişaf və intibah mərhələsinə çıxardı. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun dediyi kimi: "1993-cü ilin 15 iyununa qədər Azərbaycan formal olaraq müstəqil dövlət idisə, həmin tarixdən sonra real müstəqilliyin əsası qoyuldu. 1993-cü ilə qədər Azərbaycanda hakimiyyətsizlik, siyasi hərc-mərclik, vətəndaş qarşıdurması hökm sürürdüsə, həmin tarixdən sonrakı dövr ölkəmizdə dövlət müstəqilliyinin möhkəmlənməsi ilə xarakterizə edilir. 1993-cü ildən sonra Azərbaycanın inkişafı göz qabağındadır. Əgər o vaxt Azərbaycanda xaos hökm sürürdüsə, bu gün Azərbaycanda sabitlikdir. O vaxt Azərbaycanda hərc-mərclik var idisə, bu gün Azərbaycanda əmin-amanlıqdır. O vaxt Azərbaycanın iqtisadiyyatı tənəzzülə uğrayırdısa, bu gün Azərbaycan dünyada ən dinamik inkişaf edən ölkələrdən biridir. O vaxt Azərbaycanda total böhran hökm sürürdüsə, bu gün Azərbaycan qüdrətli ölkəyə çevrilmişdir".

Qürurla demək olar ki, ulu öndərin bizə əmanət qoyub getdiyi Azərbaycan, onun əbədiyyət qazandığı dövlət müstəqilliyi bu gün etibarlı əllərdədir. Dünya dövlətləri sırasında layiqli yerini tutan Azərbaycanın ulu öndəri­miz tərəfindən müəyyənləşdirilən inkişaf xəttini hazırda ölkə başçısı cənab İlham Əliyev uğurla davam etdirir. 2003-cü ildən ötən dövrdə Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq aləmdə mövqeləri daha da möhkəmləndirilmiş, ölkəmizin dünya dövlətləri arasında nüfuzu artmışdır. Azərbaycanın tranzit ölkəyə çevrilməsi bu qədim diyarda siyasi düşüncələrin, elmi fikirlərin, mədəniyyətlərin, dini baxışların dialoqunun baş tutmasını şərtləndirmişdir. Ölkəmizdə Azərbaycançılıq məfkurəsi dərinləşmiş, respublikamız bütün dünyada tanıdılmış, bu istiqamətdə geniş təbliğat işləri aparılmışdır. Mədəniyyət, elm, təhsil və səhiyyənin inkişafı istiqamətində görülən işlər xalqın mənəvi varlığının və milli kimliyinin qorunub saxlanmasına, bu sahələrin sıçrayışlı inkişafına təkan vermişdir. Bu gün Azərbaycan bir çox beynəlxalq əhəmiyyətli tədbirlərin nümunəvi ev sahibi və təşkilatçısıdır. Avropa Şurasında, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatında, BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasında, Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatında, Qoşulmama Hərəkatında, YUNESKO-da, digər nüfuzlu təşkilatlarda Azərbaycanın xüsusi yeri vardır.

Orxan Hun Son.az