Çap texnologiyasında inqilab yaratdı


Digərləri 08 İyn 2019 08:31:00 205 0

Çap texnologiyasında inqilab yaratdı

"Persona" rubrikasında XX əsrin ən böyük ixtiralarından birinin yaradıcısı olan Çester Karlson haqqında söhbət açacağıq. O, elektroqrafiya adlandırılan çap üsulunu fikirləşdi. Bu əsasda yaradılan surətçıxarma aparatı ən çox ehtiyac duyulan qurğulardan oldu. Bildiyimiz kimi, hazırda da qurğu öz aktuallığını qoruyub saxlamaqdadır. Karlson bu ixtirası sayəsində adını çap texnologiyaları tarixinə qızıl hərflərlə yazdırdı.

Son.az chip.az-a istinadən bildirir ki, Çester Karlson 1906-cı il, 8 fevral tarixində Sietldə İsveç mühacirinin ailəsində dünyaya gəlib. Atası və anası xəstə olduğundan Çester artıq on dörd  yaşından işləməyə və ailəyə maddi cəhətdən kömək etməyə başlayır. O, çətinliyə baxmayaraq "Riverside Junior College" kollecini bitirərək Kaliforniya Texnologiya İnstitutuna daxil olur. Karlson 1930-cu ildə fizika sahəsində bakalavr dərəcəsinə layiq görülür, 1936-cı ildə "New York Law School" hüquq təhsil müəssisəsinə qəbul olur.

O, Nyu-Yorkda "Bell Telephone Laboratories" laboratoriyasında çalışmağa başlayır. Ancaq böyük böhranın başlanması ilə vəziyyət dəyişir, gələcək ixtiraçı işdən çıxarılır. Bir ildən sonra Karlson  "PR Mallory Company" (hal-hazırda Duracell) şirkətində çalışmağa başlayır, tezliklə patent bölməsinin rəhbəri olur.   Kseroks aparatının yaradılması onun adı ilə bağlıdır

Karlson həmin bölmədə çalışan zaman sənədlərin surətinin çıxarılması problemi ilə qarşılaşır. O, kağıza təsvirlərin daşınmasının daha sürətli və rahat üsulunu tapmaq qərarına gəlir.

Lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, Çester əvvəldən bu sahə ilə yaxından maraqlanırdı. Belə ki, müsahibələrinin birində ondan niyə bu sahə üzrə tədqiqatlara başladığını soruşduqda belə cavab verir: "Uşaqlıqdan mən təsviri incəsənətə laqeyd deyildim. Artıq məktəbin ilk siniflərində yazı maşını arzusunda idim. Böyük siniflərdə mən kimya ilə maraqlanırdım və həvəskar kimyaçılar üçün kiçik jurnalı çıxarmaq istəyirdim. Mən dərsdən sonra bir nəşriyyatçının yanında çalışırdım, o, mənə öz köhnə çap maşınını satdı. Faktiki olaraq mən onu maaşın yerinə aldım. Məhz bu məni başqa çap texnologiyaları haqqında düşünməyə vadar etdi. Mən kiçik bloknot götürdüm və vaxtaşırı bu məsələ ilə bağlı öz fikirlərimi qeyd etdim". Bu qeydlər gələcəkdə ona ideyasını həyata keçirməkdə çox kömək edəcəkdi.

Çester Nyu-York İctimai kitabxanasında mövcud olan texniki ədəbiyyatları araşdırmağa başladı. Onun diqqətini bir macar aliminin işıq təsiri altında öz elektrik xüsusiyyətlərini dəyişdirən maddələrlə sınağı cəlb etdi. Elektroqrafiya ideyası belə yarandı.

Çester Karlson təcrübə aparırdı. İlk sınaqları istedadlı alim mətbəxdə, elmdən uzaq bir şəraitdə keçirirdi. Tezliklə o, Avstriya fiziki Otto ilə əməkdaşlıq etməyə başladı. O, bir müddətdən sonra şəxsi laboratoriyanı yaratdı. Çester böyük səylə və inamla çalışmaqda davam edirdi.

Bu sahədə  elmi nailiyyətləri ətraflı öyrəndikdən sonra o, şəxsi texnologiyasını 1938-ci ilin 22 oktyabrında tamamladı.

İlk vaxtda kserokopiya  kükürd qatı ilə örtülmüş sink plastinkada alınmışdı. O, statik yük və plastinkanın şüalanması vurulmuş yazılı şüşə vasitəsi ilə  kükürdün qatına yazını daşıdı. Yapışmış toz zərrələri oxumağa imkan verdi: "10-22-38 ASTORIA". Ancaq təkmil surətçıxarma texnologiyasına çatmaq üçün hələ illər lazım idi.

Çester Karlsona elektrostatik üsuldan istifadə etməyi uğur qazandırdı. Belə ki, ona qədər bu problemin həlli üçün fotoqrafik və kimyəvi proseslər tətbiq olunurdu. Bu üsuldan istifadə də uğursuzluqla nəticələnirdi. Bu texnologiyaya patent 1942-ci il, 6 oktyabr tarixində alındı.   Onun ixtirası çap texnologiyaları sahəsində inqilab etdi