“Brexit” şərq tərəfdaşliği ölkələrinə nə vəd edir?


Digərləri 17 Mar 2019 21:25:00 219 0

“Brexit” şərq tərəfdaşliği ölkələrinə nə vəd edir?

İstənilən son dram istisna olmaqla, Birləşmiş Krallıq 29 mart 2019-cu il tarixdə Avropa İttifaqına (Aİ) üzvlükdən imtina edəcək. "Brexit" ikinci böyük iqtisadiyyatı və mühüm təhlükəsizlik oyunçusunu itirəcək Avropa İttifaqı üçün əsas problemdir. Həm də Aİ-nin öz gələcəyinə dair ciddi suallar yaradır.

Aİ ölkələri blokdan kənara çıxa və ona daxil ola bilər. Üstəlik, "İttifaq daha da möhkəmlənir" labüdlük deyil.

Son.az strateq.az-a istinadən bildirir ki, bundan əlavə, Böyük Britaniyanı Aİ-dən çıxmağa təhrik edən köç, suverenlik və demokratik nəzarətlə bağlı narahatlıqlar Britaniya seçiciləri üçün unikal sayıla bilməz.

"Brexit" Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri (Azərbaycan, Ermənistan, Ukrayna, Moldova, Belarus və Gürcüstan) üçün pis xəbərdir. Maliyyə baxımından Böyük Britaniyanın Aİ-dən çıxışı 2021-27-ci illər Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri üçün növbəti büdcə planlaşdırılmasında (Multiannual Financial Framework, MFF - Çoxllik Maliyyə Strukturu) 94 milyard avro dəyərində boşluğun yaranması deməkdir. Ancaq Avropa İttifaqı Komissiyasının MFF üzrə təklifləri bu xərcləri ümumi kənd təsərrüfatı siyasəti və mövcud üzvlər üçün birləşmə fondları xərclərinin azaldılmasını tövsiyə edib.

Komissiyanın təklifləri əsasında, xarici hərəkət, təhlükəsizlik və müdafiə xərcləri artır. Planlar çərçivəsində, Qonşuluğun İnkişafı və Beynəlxalq Əməkdaşlıq Alətləri üçün büdcə cari qiymətlərlə (ya da real olaraq 20%) artacaq.

Maliyyə düşüncələrindən başqa, "Brexit"-in Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri üçün yaratdığı risklər havada qalır. Bir çox məsələlər Avropa İttifaqı və Böyük Britaniya arasındakı razılaşmaya əsasən, martın sonunda bilinəcək. Böyük ehtimalla, Britaniya "Brexit"-lə heç bir uçuruma yaxınlaşmayacaq və Aİ ilə yeni ticarət və hüquqi əlaqələrdə keçid tənzimləmələrinə razılıq verməyəcək.

Həm Böyük Britaniya, həm də Aİ "Brexit" uçurumundan qaçmaq istəyir, lakin geri çəkilmə prosesinin təbiəti ilə 29 mart 2019-cu il tarixində razılaşma təsdiq edilməzsə, defolt qaçılmazdır. Sentyabrın ortalarında "Dəyişən Avropa" Təşəbbüsü çərçivəsində Böyük Britaniyada rəyləri öyrənilmiş ekspertlər qrupu Böyük Britaniyada "Brexit" riskinin təxminən 50% səviyyəsində olacağını bildirib, ancaq son tarix yaxınlaşdıqca, bu, demək olar ki, dəqiq görünür.

"Brexit"-in xaotik "No Deal"-indən (Hərəkətsizlikdən) irəli gələn hüquqi və tənzimləyici vakuum Böyük Britaniya iqtisadiyyatına ciddi zərər verəcək. Şərq Tərəfdaşlığı ölkələri üçün bu, Böyük Britaniya və Aİ arasında normal diplomatik əlaqələrin pozulması deməkdir.

Böyük Britaniyada maliyyə böhranı və qarşılıqlı tənəzzül, ictimai rəy və siyasi danışıqlar şəraitində kəskin millətçi dönüş yarada bilər. Heç kim "sövdəsiz Brexit"-in nə qədər davam edəcəyini bilmir, lakin Böyük Britaniya-Aİ əlaqələrinə uzunmüddətli ziyan potensialı yüksəkdir, orta və ya qısa müddətli strategiyada o, xarici siyasət əməkdaşlığını pozur.