Müəllif: Seymur Məmmədov ("EurAsiaAz" beynəlxalq ekseprt klubunun direktoru, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən Vzglyad.az xəbər agentliyinin baş redaktoru)

Azərbaycanla Pakistan bu gün nəinki dostluq münasibətlərini qoruyur, həm də hərbi-texniki, iqtisadi, informasiya və kommunikasiya, nəqliyyat, aviasiya, mədəniyyət, maliyyə və təhsil sahəsi daxil olmaqla, müxtəlif sahələrdə əlaqələri inkişaf etdirir.

Bakı ilə İslamabad 2019-cu ilin fevralında neft-qaz tədarükü ilə bağlı maliyyə razılaşması imzalamağa hazırlaşır. Sənəd Azərbaycanla Pakistan arasında 2017-ci ilin fevralında imzalanmış hökumətlərarası razılaşmanın əsasında hazırlanı. 2017-ci ildə imzalanmış razılaşmada Azərbaycandan Pakistana mazut, benzin, dizel və mayeləşdirilmiş qaz daxil olmaqla, neft-qaz məhsullarının tədarükü nəzərdə tutulur.

Bəs iki ölkə arasında imzalanacaq yeni sənəddə nələr nəzərdə tutulub? Onun əsasında iki ölkənin neft-qaz şirkətləri danışıqlara başlaya biləcək. Amma neft-qaz tədarükü yalnız iqtisadi və logistika nöqteyi-nəzərdən mümkün olduğu halda həyata keçiriləcək. Bakı ilə İslamabad bu istiqamətdə əlaqələri gücləndirmək məqsədilə enerji sahəsində birgə işçi qrup da yaradacaq.

Hesab olunur ki, iki ölkə arasında imzalanacaq yeni maliyyə razılaşması Pakistanın Yaxın Şərq ölkələrindən enerji asılılığını azaldacaq. Hazırda Pakistan Fars körfəzinin ərəb ölkələrindən enerji resusrları idxal edir. O, BƏƏ, Küveyt və Səudiyyə Ərəbistanından neft, Qətərdən isə qaz alır.

Ölkələrimiz arasında enerji sahəsində əməkdaşlıq ikitərəfli ticarəti yeni səviyyəyə qaldıracaq. Məsələ ondadır ki, bu gün Azərbaycanla Pakistan arasında ticarət dövriyyəsi aşağıdır və bu vəziyyət tərəfləri qane etmir. Hazırda onlar arasında illik ticarət dövriyyəsi cəmi 10 milyon dollardır. Bakı ilə İslamabad arasındakı dostluq əlaqələrinə, xalqlarımızın ümumi tarixi, mədəniyyəti, adət-ənənələri və dini bölüşməsini nəzərə alsaq, bu, mövcud potensialı əks etdirmir. Doğrudur, iki ölkə arasında birbaşa coğrafi əlaqənin olmaması ikitərəfli ticarətə və iqtisadi əməkdaşlığa mənfi təsir göstərir. Amma hətta indiki şəraitdə belə, ölkələrimiz arasında iqtisadi-ticari əməkdaşlıq daha güclü ola bilər. Məsələ ondadır ki, Pakistanın birbaşa coğrafi əlaqəsi olmayan bəzi ölkələrlə illik ticarət dövriyyəsi Azərbaycanla müqayisədə daha yüksəkdir. Məsələn, Pakistanla Belarus mədəniyyət və adət-ənənələrdə bir çox dəyəri bölüşür. Onlar arasındakı ticarət dövriyyəsi təxminən 65 milyon dollardır. Bir neçə il əvvəl isə İslamabadla Minsk 2020-ci ilin sonunadək ticarət dövriyyəsini 1 milyard dollara çatdırmaq haqda razılığa gəlib.

Mərkəzi Asiyada isə Pakistanın ən böyük ticarət tərəfdaşı Özbəkistandır. 2017-ci ildə bu iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 36,2 milyon dollar olub. 2018-ci ilin yanvar-avqust aylarında bu rəqəm 21,7 milyon dollar təşkil edib. İslamabadla Astana arasında illik ticarət dövriyyəsi isə təxminən 28-30 milyon dollardır.

Bu gün Azərbaycan Pakistanla iqtisadi-ticari, hərbi-texniki əməkdaşlığın gücləndirilməsi üçün konkret addımlar atır. Yəqin ki, yaxın vaxtlarda bunun müsbət nəticəsini görəcəyik. Birincisi, qeyd etdiyim kimi, Azərbaycan Pakistana neft-qaz tədarük edəcək. Nəticədə hər iki ölkə bundan faydalanacaq.