Flüor, uşaqlar və zəhərlənmə...

İlk növbədə flüor və onun birləşmələri tərkibli diş məcunları 5 yaşından başlayaraq uşaqlara və böyüklərə də məsləhət olunur və faydası barədə informasiyalar verilir.

Son.az medicina.az-a istinadən bildirir ki, burada bir haşiyəyə çıxaraq Amerikada baş vermiş hadisəni xatırlatmaq istərdik: 8 yaşlı Molli Stat dişlərini yumağı xoşlayırdı. Bir dəfə o, diş məcununun üzərini oxuyaraq, atasından soruşdu. "Ata, məgər bu pasta zəhərlidir?". "Yox, qızım, bu nə fikirdir?"  "O zaman niyə burda yazılıb ki, bu zəhərlidir, udmaq olmaz?"

Ata tyubiki götürüb diqqətlə oxudu. Həqiqətən də çox xırda şriftlə bu sözlər çap edilmişdi: "Əgər təsadüfən məcunu udsanız, təcili olaraq tibbi yardıma və həkimə müraciət edərək, zəhərlənməyə qarşı tədbirlər alın". Bu xırdalıqda şrifti böyük adam görə və ya oxuya bilməzdi, oxumaq heç ağlından da keçməzdi.

Bütün Amerika vətəndaşları kimi Pol elə hesab edirdi ki, mağazalarda satışa çıxarılan və uşaqlar üçün uyğun olan istənilən qulluq vasitəsi, yemək və su kimi təhlükəsizdir, sağlamdır.

Bunun belə olmadığını Amerika qida və dərman nəzarəti administrasiyası (FAD) yaxşı bilirdi və buna görə göstəriş verilmişdi ki, məcun istehsalçıları qutuda xəbərdaredici informasiyanı yazsınlar. Bu yazılar 1991-ci ildən peyda olmağa başlayıb. Çox xırda hərflərlə dozadan artıq məcun udulması barədə açıq-aşkar xəbərdarlıq olunur. Amerika Stomatoloji Assosiasiyasının təqdir etdiyi diş məcunlarının qutusunda isə belə bir mətn var:

"Udmaq olmaz. 6 yaşına kimi uşaqlar fırçanın üzərinə noxud ölçüsündə məcun qoymalıdır. Uşaqlar valideynlərin nəzarəti altında dişlərini yumalıdır ki, məcunu udmasına yol verilməsin".

Təbii ki, "zəhər", "zəhərlidir" sözü yoxdur, amma flüorid daşıyan sisternlərin üzərində zəhərin simvolu olan sümük və kəllə şəkli olur.

Bədənə qulluq vasitələrinin araşdırılması bölməsinin rəhbəri Recina Miskeviç deyir ki, əgər uşağa bir qaşıq flüorid versən, çox güman ki, onu yeməyəcək. Amma əgər qəsdən və ya bilmədən ağzına məcunu sıxıb udsa, onu dərhal xəstəxanaya çatdırıb, mədəsini yuyub, zəhərlənmə əleyhinə dərmanlar verilməlidir. Bu nə deməkdir? Bəli, o deməkdir ki, diş məcununda zəhərli maddə var, hər nə qədər az dozada olsa da bu, uşaqlar üçün təhlükəlidir.

Miskeviç daha irəli gedərək deyib: "Diş məcununda olan flüorid narkotik təsirli hesab olunur və bu narkotiki mağazada satmağa icazə var: müxtəlif vasitələrin tərkibində. Əgər biz bu məhsullardan istifadə ediriksə, flüorid orqanizmə düşür və mütləq dəyişikliklər yaradır. Bu, narkotik kimi asılılıq yaratmır, amma bu, 100% zəhərdir. Bu haqda məcun üzərinə yazsaq, o zaman istehlakçılar qapımızı kəsdirər, biz gərək burda işləməyək".

Digər tərəfdən, həkimlər deyir ki, 4-7 yaş arası uşaqlar özləri müstəqil olaraq udma refleksini idarə edə bilmir, bu arada onlar gözlərinə xoş gələn hər şeyi uda bilər. Ona görə məcunu özü fırçaya sıxan uşaq dozanı aşır və onu udur. Həm də istehsalçılar burda bir biclik işlədərək, uşaqlar üçün olan məcunlara əlavə dad, qoxu vururlar.

Flüorid kariesin qarşısını alırmı?

Flüorid təsirinə görə, həqiqətən diş minasında kariesə qarşı hansısa müdafiə rolunu oynayır. Amma bir xəstəlik də var: flüorozis. Bu halda orqanizmə çox miqdarda flüorid düşməsindən yeni çıxan və ya böyüyən dişlər rəngsizləşir, getməyən ləkələrlə örtülür.  

Bu, daha çox gündə 2-3 dəfə dişlərini çox miqdarda məcunla yuyan məktəblilərdə rast gəlinir.

Amerika və Avropada hər il flüorid udulması nəticəsində zəhərlənmədən onlarla uşaq xəstəxanalara daxil olur. Əlbəttə onlar məhz məcundan zəhərləndiklərini bilmir, bunu həkimlər diaqnoz edir.

Amerika Stomatoloqlar Birliyi bu halların heç birində letal nəticə, yəni ölüm qeydə alınmadığını bildirir. Yəni, ölüm yoxdursa, qorxusu yoxdur? Bəs o maddələrin beyin, qaraciyər kimi orqanlara, gözə, sinirlərə, qana təsiri?

Diş məcunlarının əsas komponentləri və təsiri:

Sorbitol - məcunun qurumasının qarşısını alan mayedir. İşlədici təsiri var, bağırsaqlarda diareya yaradır. Uşaqlarda ishala səbəb olur.

Triklozan - ox reklam olunur. Əslində antibiotikdir. Ağız boşluğunda guya zərərli bakteriyaları məhv edir. Hər insanın ağız mikroflorasında həm də faydalı orqanizmlər var. Bu bakteriyalar ağızla orqanizmə daxil olacaq zərərli virusları zərərsizləşdirir. Triklozan sintetik antibiotik  kimi ayırd edə bilmir, bu bakteriyaların hansı faydalıdır, hansı zərərli. Onun heç vecinə də deyil, yolundakı hər şeyi yuyur.

Amma sonra patogen bakteriyaların bu antibiotikə rezidentliyi yaranır, nəticədə onlar sonra daha tez və çox yayılaraq, ağız boşluğunun mikroflorasını pozur, disbakterioz yaradır. Ona görə dişləri yuyandan 2-3 saat ərzində ağız təravətli qalır, sonra daha pis qoxu gəlir.

Biz normalda ağızda faydalı bakteriyaların sayını artırmalıyıq ki, onlar zərərli mikrobları özləri tutub məhv etsin.

Laurilsulfat natrium - qutuda SLS  - Köpükləndirmək üçün qatılır.