"Səhər yeməyi günün ən vacib yeməyidir" sözü bütün valideynlərin tez-tez işlətdiyi bir arqumentdir. Lakin Britaniyada böyüklərin üçdə ikisi, ABŞ-da isə dörddə üçü səhər yeməyi yeyir.

Dietoloq Sarah Elder-ə görə, "Bədənimiz gecə ərzində böyümək və bərpa olunmaq məqsədiylə çoxlu miqdarda enerji sərf edir. Balanslı bir səhər yeməyi ilə enerji, zülal və kalsium səviyyəmizi günə başlayarkən gücləndirmiş oluruq".

Lakin bəziləri səhər yeməyinin əhəmiyyətinə inanmır. Bəziləri gün ərzində uzun saatlar ərzində yemək yeməməyi nəzərdə tutan pəhrizlərin uğurundan danışarkən, bəziləri də səhər yeməyi mövzusunda ictimaiyyətin münasibətini istiqamətləndirməyi hədəfə alan "xırtıldayan" qida bazarının təsirindən şikayət edir. Hətta səhər yeməyinin "təhlükəli" olduğunu iddia edən alim belə vardır.

Bəs, səhər yeməyi günə başlamağın ən yaxşı yoludur, yoxsa "xırtıldayan" qida istehsal edən şirkətlər öz mənfəətləri üçün səhər yeməyinin vacibliyini qabardırlar?

Vərdiş dəyişikliyi

Səhər yeməyi istiqamətində aparılan elmi araşdırmalar əsasən piylənmə ilə əlaqə üzərində möhkəmlənmiş vəziyyətdədir. ABŞ-da 50 min insana aid olan sağlamlıq məlumatlarını nəzərdən keçirən araşdırmada, səhər yeməyinin günün ən vacib yeməyi olaraq qəbul edən və bunu tətbiq edən insanların bədən kütləsi indekslərinin, günorta və ya axşam yeməyinə üstünlük verən insanlarınkından daha aşağı olduğu məlum olub.

Tədqiqatçılar bunu səhər yeməyinin doymaq hissini artırması, gündəlik kalori qəbulunu azaltması, daxil etdiyi lifli qidalar sayəsində pəhriz keyfiyyətini artırması və daha sonrakı yeməklər baxımından insulin həssaslığını inkişaf etdirərək diabet riskini azaltmasıyla əlaqələndirmişdilər.

Lakin bunun səbəbi həqiqətənmi səhər yeməyidir sualına cavab verə bilmək üçün tədqiqatçılar 52 obez xəstəsi olan qadınla 12 həftəlik bir arıqlama proqramı təşkil edib. Qadınların hamısı bir gündə eyni miqdarda kalori qəbul edirdi, ancaq yarısı günə səhər yeməyi ilə başlasa da, digər yarısı səhər yeməyi yemirdi.

Ənənəvi ingilis səhər yeməyini yüksək zülal təşkil edir

Qadınların çəkidən azad olmasını təmin edən şeyin səhər yeməyi deyil, gündəlik vərdişlərində dəyişiklik etmələri olduğu məlum olub. Daha əvvəllər səhər yeməyi yeməyənlər səhər yemək yeməyə başladıqlarına görə keçmiş vərdişlərinə davam edənlərdən daha çox çəki atıblar.

Əvvəldən səhər yeməyi yeyənlər isə bundan imtina edən zaman səhər yeməyi yeməyə davam edənlərlə müqayisədə daha çox çəki atdıqları müşahidə olunub.

Səhər yeməyi - piylənmə ilə əlaqəsi

Bəs çəki atmaqda səhər yeməyi tək başına təsir gücünə malik deyilsə, obez ilə səhər yeməyi arasında niyə əlaqə qurulur?

Bəziləri, bu sualı səhər yeməyi yeməyənlərin qidalanma və sağlamlıq mövzusunda daha az məlumat sahibi olmasıyla əlaqələndirir. Səhər yeməyi yeyənlər, bundan başqa, siqaret çəkməmək və müntəzəm idmanla məşgul olmaq kimi müsbət davranışlara da meylli olurlar.

2016-cı ildə 10 ayrı araşdırmanın nəticələri nəzərdən keçirilən zaman, səhər yeməyi ilə çəki arasında əlaqə quran məlumatların "məhdud" olduğu aşkar edilib. Səhər yeməyinin çəkiyə və ya istehlak edilən yemək miqdarına təsir etdiyi iddiaları əsassız qalıb.

Səhər yeməyi yeyənlər ümumiyyətlə sağlamlıq mövzusunda daha şüurlu davranırlar

Məsafəli oruc pəhrizi

Axşam müəyyən bir saatdan sonra yemək yeməyib, səhəri günü də eyni şeyi davam etdirmək şəklində tətbiq olunan məsafəli oruc pəhrizi çəki və ümumi sağlamlıq baxımından yayılmış bir üsuldur.

2018-ci ildə aparılan bir araşdırmada, bu pəhrizin qandakı şəkər nisbətini, insulin həssaslığına nəzarət etmək və təzyiqi aşağı salmaqda təsirli olduğu aşkar edilib. Diabetin kandarında olan səkkiz insana iki fərqli rejim tətbiq olunub. Yarısı bir günlük kalori ehtiyaclarının hamısını 09.00-15.00 saatları arasında qəbul edərkən, digər yarısı eyni miqdar kalorini 12 saatı əhatə edən bir müddətdə qəbul edib. İlk qrupun təzyiqinin dərmanın təsiri ilə əldə olunan səviyyəyə düşdüyü məlum olub.