İslamın inkişaf yoluna nəzər saldıqda, görə bilərik ki, dinimizin həqiqi daşıyıcılarının bərəkəti sayəsində artıq neçə əsrdən bəri bu İlahi təlim yaşamış və iblisvari xislətlərin qarşısında sipər olmuşdur.

Haqq, doğruluq, vicdanlılıq, dürüstlük karvanı ilə, eşq karvanı ilə hərəkət edir müsəlmanlar kamilliyə doğru. Sanki öz vücudlarında Peyğəmbər (s) və Əhli-Beytinin (ə) yolunun bütün mübarəkliyini yaşatmağa çalışır bu eşq karvanının yolçuları.

Uca Allahdan duamız budur ki, cəmi iman əhlini öz dinlərində həqiqi mənada İlahi məhəbbət daşıyıcılarından qərar versin!

"Xəndək" hadisəsi

İslam tarixinə nəzər saldıqda, ilk öncə diqqəti çəkən məqam odur ki, zaman-zaman mübarək dinimizin daşıyıcıları həyatlarının ən əsas qayəsi kimi toplumda yaxşılıqları yaymaq və pislikləri aradan aparmaq yönündə fəaliyyət aparmağı və bu yolda hətta hər bir məhrumiyyətə, əzab-əziyyətə qatlaşmağı özlərinə başlıca vəzifə bilmişlər. Əgər toplum mənəvi dəyərlərə sahib çıxmasa, yüksək əxlaqi xislətlərə doğru can atmasa - nəticə etibarilə mənəvi məhvə sürüklənmiş olar. Və əksinə - inkişaf, tərəqqi yolunu seçən toplum çox az bir müddətdə böyük uğurlar əldə etmiş olur.

İslamın ilk dövrünün reallıqları bəşəriyyətə bu tezisin təsdiqini ən bariz surətdə təzahür etmişdir. Belə ki, Ərəbistan ərazisində məskunlaşan və işləri-gücləri adam öldürməklə, qisas almaqla, nəsilbənəsil qırğınlar törətməklə məşhurlaşmaq olan, barmaqla sayıla biləcək sayda savadlı adamı olan pərakəndə bir toplum, məhz əxlaqi, mənəvi dəyərlərə sayğısı nəticəsində dünyanın aparıcı sivilizasiyasına çevrilmişdir.

Ümmətin inkişaf tendensiyasını düzgün təhlil etmək üçün, bəzi mühüm tarixi epizodlara nəzər salmaq lazım gəlir. Həzrət Peyğəmbərimizin (s) Mədinə dövründə məşhur müharibələrdən biri - "Xəndək" döyüşüdür. Bu döyüş öz strateji əhəmiyyətinə görə İslam tarixində xüsusi yerdə durur. Təsəvvürümüzə gətirək: müsəlmanlar Rəsuli-Əkrəmin (s) ətrafında birləşmişlər, müdafiə xəndəyi qazılmışdır, döyüşə tam hazır bir vəziyyətdədirlər. Bu zaman sayca qat-qat çox olan müşrik qoşunundan bir neçə nəfər xəndəyi keçməyə müvəffəq olur və onlardan biri - Əmr ibn Əbdüvəd adlı bütpərəst o zamanın müharibə ənənəsinə uyğun olaraq, təkbətək döyüşmək üçün müsəlman cəngavərlərinə müraciət edir. Əbdüvəd ərəblərin seçilən pəhləvanlarından idi, saysız-hesabsız qətllər törətmiş və böyük təcrübəyə malik olan bir döyüşçü idi. Və onun müraciət etməsinə baxmayaraq, bu açıq-aydın ölüm cənginə çıxmağa cürət edən yalnız 1 nəfər insan tapılır. Bu adam - Əmirəlmöminin Həzrət Əli (ə) idi.

İlahi hədəfə İlahi vasitələrlə

Əbdüvəd 2 dəfə döyüş üçün müraciət edir və hər iki dəfə yalnız Həzrət Əli (ə) döyüşə çıxmaq üçün Rəsuli-Əkrəmdən (s) icazə istəyir. Lakin, sanki gələcək nəsillərə düzgün yolun seçimini göstərmək, dərin bir ibrəti irs qoymaq niyyətilə Həzrət Peyğəmbər (s) hər iki dəfə İmam Əliyə (ə) icazə verməyib, digər təklifləri gözləyir.

Hələ müsəlman toplumu tam formalaşmamışdı. İman o yerə gəlib çatmamışdı ki, yüksək amallar uğrunda ixlas və yəqinliklə həyatını qurban verməyə hər an hazır olan bir tam camiə ərsəyə yetişsin. Ayrı-ayrı qəhrəmanlıq nümunələri var idi, amma bütövlükdə camiənin Həzrət Peyğəmbərə (s) layiq durumu hələ yetişməmişdi.

Aydındır ki, Əbdüvədlə vuruşmaq - ölümün üzünə bilavasitə və dik baxmağın eyni idi və İslamın ilk illərində buna daxili hazırlığı olan inanclılar hələ tam yetişməmişdi. Yalnız Əmr ibn Əbdüvəd 3-cü dəfə müsəlman qoşununa döyüş üçün müraciət etdikdə, Peyğəmbərimiz (s) Həzrət Əlinin (ə) üçüncü dəfə edilən xahişini müsbət cavablandırır və ona, Əbdüvədlə vuruşmağa icazə verir.

Həzrət Əli (ə) böyük iman sahibi, elm dəryası, əxlaq təcəssümü olmaqla yanaşı, misilsiz bir qəhrəman idi. Bu qeyri-bərabər bir döyüşdə, Həzrət Əli (ə) Əbdüvədi cəhənnəmə vasil edir. Həzrət Peyğəmbərin (s) kamilllik məktəbinin ən gözəl yetirməsi olan İmam Əli (ə), Əbdüvədə vurulan zərbəsi ilə nəinki konkret döyüşün müqəddəratına, hətta İslamın gələcək inkişaf durumuna da əsaslı təsir göstərə bilir. Təsadüfi deyil ki, Peyğəmbərimiz (s) bu olayın həllediciliyini vurğulamaq üçün buyurmuşdur ki, burada "Bütün İslam bütün küfrlə üz-üzə gəlir". Yəni, Həzrət Əli (ə) öz vücudu ilə Peyğəmbər (s) İslamını, Əbdüvəd isə küfrü təcəssüm edirdi.

Əbdüvədin ölümü müşrik qoşununa böyük mənəvi sarsıntı yetirdi, döyüş qabiliyyətini xeyli aşağı saldı. Bir müddət sonra müşriklərin 10-minlik qoşunu üzüntülü bir durumda evlərinə qayıtmağa məcbur oldu, mənəvi məğlubiyyətə uğradı.

Bir haşiyə də çıxmaq lazımdır. İstər bu döyüşdə, istərsə də sonrakı proseslərdə, ələlxüsus da lənətlik Müaviyə öz fitnə zəhərlərini ümmətin içinə atmağa cəhd etdikdə, ümumiyyətlə bütün həyatı boyu Həzrət Əlini (ə) düşmənlərdən fərqləndirən əsas cəhətlərdən biri - onun vasitəni hədəfə qurban verməmək əzmi idi. Heç zaman Həzrət Əli (ə) İlahi dərgahda, Allah hüzurunda olduğunu unutmamış və hər bir halda İlahi rizayəti, razılığı rəhbər tutmuşdur.

Burada bütün dövrlər və məkanlar üçün aktual olan bir ideya vardır: Əli (ə) məntiqi bizə öyrədir ki, hədəfə yetişmək üçün bütün vasitələrdən istifadə etmək - yolverilməzdir. Yalnız İlahi dəyərlər sistemində rəva bilinən vasitələrlə məqsədə çatdıqda, bunun mənası, bərəkəti və perspektivi olur.

Varlıq aləminin ən üstün cəmi

Eyni məsələ İmam Həsəndə (ə) də, İmam Hüseyndə (ə) də, bütün məsum İmamlarda (ə) da vardır. Onlar hədəfə yetişmək üçün yalnız və yalnız İlahi vasitələrdən, Allahın bəyəndiyi vasitələrdən yararlanmışlar və öz ardıcıllarına da bunu tövsiyə etmişlər.

Digər bir mənzərə. Üstündən təqribən 50 il keçmiş, Kərbəla vaqiəsində lənətlik Yezid istibdadının döyüş çağırışına artıq 70-dən artıq müsəlman cavab verir. İmam Hüseynin (ə) azadxah ardıcılları "qul kimi yaşamağı deyil, azad insan olaraq şəhid olmağı" üstün tutur və bəşəriyyətə bir yenilməzlik, ixlas, fədakarlıq və sarsılmaz iman dərsini irs qoyurlar.

Baxın, 50 il vaxt keçir və Rəsuli-Əkrəmin (s) gözəl məktəbinin artıq bu qədər həqiqi ardıcılı yaranır. Özü də Miqdadlar, Əbazərlər, Cəfər Təyyarlar, Bilallar, Əmmər Yasirlər artıq dünyadan getmişlər. Bir çox gözəl insanlar Həzrət Əlinin (ə) İlahi vilayətini müdafiə etmək yolunda, din-iman yolunda canlarını vermişlər.

Bir sıra adamlar deyə bilər ki, "nə əcəb İmam Hüseynin (ə) cəmi 72 nəfər silahdaşı oldu?". Amma məsələyə baxış bucağı başqa cür olmalıdır. Bu 72 nəfər mütləq əmin idilər ki, onları şəhadət gözləyir. Sadacə, bu, onların iradəvi seçimi idi. İslamı labüd məhvdən xilas etmək, dini yaşatmaq üçün şüurlu surətdə verdikləri qurban idi. Əgər "Xəndək" döyüşündə küfrlə qarşı-qarşıya gələn iman, Peyğəmbərin (s) yetirdiyi 1 mübarək insandan ibarət idisə, 50 il sonra bu rəqəm artıq 72 dəfə artır, iman daşıyıcılığı 72 dəfə güclənir.

İmam Hüseynin (ə) bu əlaqədə deydiyi mübarək sözlər xüsusi önəm kəsb edir: "Bütün varlıq aləmində mənim əshabımdan daha vəfadar və daha yaxşısından xəbərsizəm".

İmam Hüseyn (ə) öz silahdaşlarının vəfalığı və yüksək mənəvi dərəcəsi barədə tam əminliklə, mütləq inamla bəyan edir. Bu əminliyin mənbəyini Həzrət Rəsulullahdan (s) nəql edilən hədisdə çox gözəl surətdə görürük: "Mənim Hüseynim, didərginlikdən sonra öz qətlgahına və aramgahına - Kərbəlaya köç edəcək. Orada müsəlmanların qeyrətlilərindən ibarət bir fədakar insan cəmi ona kömək edəcək. Bunlar Qiyamət gününə qədər mənim ümmətimin şəhidlərinin ağalarıdır, üstünləridir".

Bu əlaqədə qeyd etmək lazımdır ki, tayı-bənzəri olmamaq barədə biz Qurani-Kərimdə oxuyuruq. "İxlas" surəsində Allah Təala barədə buyrulur ki, Onun bənzəri, misli yoxdur. Burada isə İmam Hüseyn (ə) öz silahdaşları barədə buyurur ki, bütün varlıq aləmində onların tayı-bərabəri yoxdur. Bəs Həzrətin (ə) səhabələri nə hala, nə vəziyyətə, nə duruma gəlib çıxıblar ki, belə yüksək məqama layiq görülüblər?