Ağciyər haqqında bilmədiklərimiz


Digərləri 30 Avq 2018 22:15:00 324 0

Ağciyər haqqında bilmədiklərimiz

Ağ­ci­yə­rin qu­ru­lu­şu­nu nə­zər­dən ke­çir­di­yi­niz za­man ok­si­gen­lə kar­bon­di­ok­si­di qo­vuş­dur­maq üçün plan­laş­dı­rıl­mış qü­sur­suz bir sis­tem­lə qar­şı­la­şa­caq­sı­nız.

Ağ­ci­yə­rin içi­nə hər bi­ri iy­nə ucun­dan da ki­çik olan 300 mil­yon­dan ar­tıq ki­sə­cik (al­ve­ol) yer­ləş­di­ri­lib. Ki­sə­cik­lə­rin hər bi­ri­nin dia­met­ri 0,25 mm qə­dər­dir. Bü­tün bu ki­sə­cik­lə­rin sət­hi­nin ümu­mi sa­hə­si he­sab­la­nan­da or­ta­ya föv­qə­la­də bir rə­qəm çı­xır. Bir in­sa­nın ağ­ci­yə­ri­nin sət­hi­nin sa­hə­si təx­mi­nən 70-100 kvad­rat­metr­dir. Be­lə bir bö­yük sət­hin bu qə­dər ki­çik bir həc­mə sı­ğış­dı­rıl­ma­sı ağ­ci­yər­lər­də­ki qü­sur­suz la­yi­hə­nin nə­ti­cə­si­dir. Hər də­fə nə­fəs al­dı­ğı­nız za­man hə­min 300 mil­yon ki­sə­ci­yin içi ha­va ilə do­lur. Bu ki­sə­cik­lə­rin da­xi­li sət­hin­də ka­pil­yar­lar var. Ba­lon­lar ha­va ilə do­lan­da ka­pil­yar­lar­da olan qan­da­kı kar­bon­di­ok­sid ha­va­da olan ok­si­gen atom­la­rı ilə ye­ri­ni də­yi­şir. La­kin hə­min ha­va ki­sə­cik­lə­ri­nin açı­lıb-bağ­lan­ma­sı ilk ba­xış­dan gö­rün­dü­yü ki­mi asan de­yil. İlk də­fə şi­şir­di­lən ba­lo­nu şi­şirt­mək nə qə­dər çə­tin­dir­sə, adi şə­ra­it­də yük­sək bir gə­ril­mə­yə sa­hib olan al­ve­ol­lə­ri şi­şirt­mək də o qə­dər çə­tin­dir. La­kin tə­nəf­füs za­ma­nı heç bir çə­tin­lik çək­mi­rik. Hət­ta al­ve­ol­lə­ri­mi­zin açı­lıb-bağ­lan­ma­sı­nı da hiss et­mi­rik. Çün­ki tə­nəf­füs sis­te­mi­miz ra­hat nə­fəs al­ma­ğı­mı­zı tə­min edən bir qu­ru­lu­şa ma­lik­dir. Hər də­fə nə­fəs alan­da al­ve­ol­lə­rin asan­lıq­la açı­lıb-bağ­lan­ma­sı­nı tə­min edən sis­te­min ol­ma­ma­sı in­san üçün ölüm­cül nə­ti­cə­lər ya­ra­da bi­lə­cək cid­di bir prob­lem­dir. Müm­kün olan ən yax­şı la­yi­hə hər za­man ol­du­ğu ki­mi ye­nə də in­sa­nın ix­ti­ya­rı­na ve­ril­miş­dir.Ağ­ci­yər­lə­ri­ni­zi əmə­lə gə­ti­rən 300 mil­yon­dan ar­tıq ki­sə­ci­yin ət­ra­fı sur­fak­tant ad­lı bir mad­də ilə əha­tə edi­lib. Sur­fak­tant mad­də­si bu ki­sə­cik­lə­rin açı­lıb-bağ­lan­ma­sı­na kö­mək edir, səth­də­ki gə­ril­mə­lə­ri aşa­ğı sa­lır. Bu mad­də­nin baş­qa bir funk­si­ya­sı isə nə­fəs ve­rər­kən ki­sə­cik­lə­rin ta­ma­mi­lə bo­şal­ma­sı­nın qar­şı­sı­nı al­maq­dır. Hət­ta ən güc­lü şə­kil­də nə­fəs ve­ri­lən­də də ağ­ci­yər­lər­də sur­fak­tant sa­yə­sin­də mü­əy­yən miq­dar­da ha­va qa­lır. Be­lə­lik­lə, al­ve­ol ət­ra­fın­da do­la­şan qan hə­mi­şə ha­va ilə tə­mas­da olub or­qa­niz­min bü­tün hü­cey­rə­lə­ri­nə ni­zam­lı şə­kil­də ok­si­gen çat­dı­rır. Sur­fak­tant al­ve­ol­lə­rin sət­hin­də olan xü­su­si bir hü­cey­rə qru­pu (II tibb qra­nul­yar pro­mo­sit­lər) tə­rə­fin­dən sin­tez edi­lir. Or­qa­niz­min ağ­ci­yər­dən baş­qa heç bir his­sə­sin­də ol­ma­yan bu hü­cey­rə­lər sa­yə­sin­də ra­hat­lıq­la nə­fəs ala bi­li­rik. Bu mad­də­nin mü­hüm xü­su­siy­yət­lə­rin­dən bi­ri də onun kör­pə do­ğul­maz­dan tam bir ay əv­vəl ha­zır­lan­ma­sı­dır. Hadisənin mö­cü­zə­vi tə­rə­fi də elə bu­ra­dan baş­la­yır. Ana bət­nin­də olar­kən ağ­ci­yə­rin­dən is­ti­fa­də et­mə­yən kör­pə ne­cə olur ki, ba­yır­da nə­fəs alar­kən be­lə bir çə­tin­lik­lə qar­şı­la­şa­ca­ğı­nı dü­şü­nüb bu mad­də­ni ha­zır­la­ma­ğa eh­ti­yac du­yur? Kör­pə sur­fak­tan­tın ağ­ci­yə­rin­də­ki ki­sə­cik­lə­rə kö­mək edə bi­lə­cə­yi­ni ha­ra­dan bi­lir? Bu mad­də­nin ki­sə­cik­lə­rin sət­hin­də­ki gə­ril­mə­ni ne­cə aşa­ğı sa­la­ca­ğı­nı kim­ya­ya da­ir han­sı bi­lik­lə eh­ti­mal edir? Bu mad­də­nin yox­lu­ğu kör­pə­nin çox qı­sa bir müd­dət­də öl­mə­si ilə nə­ti­cə­lə­nər. Bu ha­zır­lıq gö­rül­mə­di­yi za­man, yə­ni sur­fak­tant ha­zır­lan­ma­sı ki­fa­yət qə­dər ol­ma­dı­ğı müs­təs­na hal­lar­da bu və­ziy­yət mə­sə­lən, kör­pə­lər­də ok­si­gen ça­tış­maz­lı­ğı­na sə­bəb olur. İn­san or­qa­niz­mi­nin hər bir nöq­tə­sin­də rast gə­li­nən bu həs­sas ta­raz­lıq can­lı­la­rın ya­ra­dı­lış­la­rın­da­kı ide­al qu­ru­lu­şun mü­hüm nü­mu­nə­si­dir. Son­suz qüv­və sa­hi­bi olan Uca və Qa­dir Al­lah hər bir can­lı üçün mi­sil­siz la­yi­hə­lər ya­ra­dıb. Bü­tün bun­la­rı öy­rə­nə­rək Rəb­bi­ni ta­nı­maq məq­sə­di­lə bir ad­dım da atan in­sa­nın və­zi­fə­si isə Al­la­hın uca­lı­ğı­nı la­zı­mın­ca qiy­mət­lən­di­rib təq­dir et­mək və On­dan la­zı­mın­ca qorx­maq­dır: "Si­zə is­tə­di­yi­niz şey­lə­rin ha­mı­sın­dan ver­miş­dir. Əgər Al­la­hın ne­mət­lə­ri­ni sa­ya­caq ol­sa­nız, sa­yıb qur­ta­ra bil­məz­si­niz. Hə­qi­qə­tən, in­san çox za­lim, həm də çox nan­kor­dur" ("İb­ra­him" su­rə­si, 34).