("Qədr" surəsi)

Behiştin bir parçası

Bismilləhir-Rahmənir-Rahim!

Ramazan ayını bənzətmələrlə bağlı çox maraqlı məqamlar var. Həmin bənzətmələr bu mübarək ayı tanımağa yaxşı kömək edir. Bu bənzətmələr arasında çox önəmli yeri, Ramazan ayının behiştə oxşadılması tutur.

İslam arifləri buyurur ki, hərilki mübarək Ramazan ayı - cənnətdən bir parçadır ki, Allah Təala bizim maddi dünyanın cəhənnəminə - yandırıcı fəzasına daxil edir və bizə fürsət verir ki, özümüzü bu İlahi süfrənin başında hiss edək, behiştə daxil olaq.

Bu bənzətmədən görürük ki, dinimizin nəzərində maddi dünya cəhənnəm odunun yandırıcı mahiyyətini özündə daşıyır, lakin, insanın öz ixtiyarındadır: o, bunu behiştə də döndərə bilər, cəhənnəmə də. Bəziləri həmin 30 günü behiştə daxil olurlar. Bəziləri o 30 günün bərəkətindən bütün il boyu faydalanırlar, gələn ilin Ramazan ayına qədər özlərində bu mübarək enerjini daşıyırlar. Bəziləri isə bütün ömürlərini bu behiştdə keçirirlər.

Bəzi insanlar isə bunun kənarından qəflət halında keçirlər ki, bu, çox böyük narahatlıq yaradan bir haldır. Ariflər xatırladır ki, bu ayın ən böyük hədəfi və məqsədi - təqvadır. Və bunu əldə etmək - insanın öz iradəsilədir. İnsan gərək səy etsin, bu ayın bərəkətindən götürə bilsin, özünü islah edə bilsin. Nəinki tək özünü islah etməklə kifayətlənsin, insan gərək bacarsın digərlərinin də islahına təkan versin, yardım etsin.

İnsanın daxilində ki, bu qədər istedad və bacarıq, ucalmaq və təkamül imkanı müəyyən edilib, bunlardan istifadə edərək hədəfinə çata bilməsə, özünü çox təəssüfedici bir duruma salmış olur. Mübarək Ramazan ayı - İlahi ziyafət ayı, bərəkət və rəhmət ayı, "leylətul-Qədr" - Qədr gecəsi ayıdır. Əziz iman əhli bu ziyafətin qonaqları, bu bərəkət və rəhmətin hədəfləridir. Bu, elə bir süfrədir ki, onun saatlarını, dəqiqələrini heç nə ilə müqayisə etmək mümkün deyildir. İnsan bu ayda nə istəsə, Allah Təala Öz lütf və hikmətindən irəli gələn tofiqatla insana əta edər. Allahımız Öz ziyafətinə dəvət etdiyi qonaqlarına bu fürsətlərdən faydalanmaq üçün bütün imkanları təqdim etmişdir. Bu mənəvi ziyafətin ən şah nöqtəsi, ən uca zirvəsi - Qədr gecəsidir.

Özlərini bağışlanmaqdan məhrum edənlər

Qədr gecəsi - İlahi qonaqlığın ən önəmli hissəsidir. Bu qonaqlığın ana qayəsi - insanın ruhi islahatıdır. İnsan əməllərini yenidən qiymətləndirir, öz mənəvi durumuna obyektiv qiymət verməyə çalışır və tövbə, istiğfar vasitəsilə islahatına rəvac verir.

Hər kim ki, öz daxilindəki eybəcərliklərlə, mənfiliklərlə, böyüklü-kiçikli günahlarla vidalaşmaq istəyir - Ramazan ayı bunun üçün ən gözəl fürsətdir. Bu ayın adında, mahiyyətində günahı məhv etmək vardır. Böyük İslam Peyğəmbəri (s) buyurur: "Ramazan (ayı) günahları yandırdığına görə "Ramazan" adlandırılmışdır".

Dinimizin nəzərində, Ramazan ayında, xüsusilə Qədr gecəsinin əhyalarında bağışlanmayan insan - çox fərasətsiz və uğursuz bir məxluqdur. Rəsuli-Əkrəmdən (s) nəql edirlər: "Kim Ramazan ayını yaşasa və bağışlanmasa, Allah Təala onu Öz rəhmətindən uzaqlaşdırar".

Belə insan, sonsuz bərəkətlərlə dolu bir süfrədən əliboş və ac bir vəziyyətdə durmuşdur. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur: "Ramazan ayında bağışlanmayan kimsə, bəs hansı ayda bağışlanacaqdır?!". Bu qədər lütfün, nemətin müqabilində bağışlanmayan insana nə ad vermək olar? Həzrət Rəsulullah (s) buyurur: "Bu böyük ayda Allahın bağışlanmasından məhrum olan kimsə - bədbəxtdir".

Demək, bədbəxt o deyil ki, pulu azdır, yaxud vəzifəsi yoxdur. Bədbəxt o deyil ki, zahiri imkanları məhduddur. Cahillər bədbəxtliyi maddi uğursuzluqlarla bağlamağa cəhd edərlər. Bu, onlara "uğur qazanmaq" yönündə minbir alçaqlığa qol qoymağa imkan verir. "Hədəf, vasitəyə bəraət qazandırır" məntiqilə yüz oyundan çıxan ünsürlər, həqiqətdə nə dərəcədə bədbəxt olduqlarının, öz uğursuz durumlarının fərqinə varmırlar.

İldə bir ay Böyük Yaradan bütün insanları Öz ziyafətinə dəvət edir. Bu, sadəcə bir ziyafət deyildir. Bu ziyafətdə ac və susuz olmaq lazımdır, öz nəfsani istəklərini ram edib, mənəvi qidalardan bəhrələnmək lazımdır. Bolluca pay apara bilər insan bu ziyafətdən. Amma, əliboş da qala bilər. Hətta bu ziyafətə dəvəti qəbul etməyə də bilər. Onda gərək insan özünü qınasın. Dünyadaykən zəlil yaşamasına görə, mənəvi aşınmasına, əxlaqi rəzilətlərinə görə özünü tənbeh etsin. Və bütün əməllərin mizandan keçiriləcəyi Qiyamət günündən sonra, özünü davamlı əzaba düçar etdiyi üçün də heç kəsə irad tuta bilməyəcək.

Nuraniyyət bulağı

Ramazan ayı öz böyük təmizləyici və yeniləşdirici mahiyyətilə bizim həyatımıza daxil olur, gündəlik həyatımızın baş qarışdırıcı, fikir yayındırıcı durumuna müdaxilə edərək, özünün bütün nemətlərini bizim ixtiyarımıza təqdim edir. Sanki bir nuraniyyət gətirir həyatımıza mübarək Ramazan ayı. Bacaran insan, bir il bu nuraniyyəti gəzdirir. Elə insan da var ki, bu nuraniyyəti bütün ömrü boyu itirmir. Amma, vay olsun o insanın halına ki, bu nuraniyyəti görməkdən belə məhrumdur, o ki qalsın bunu qəbul etmək əzminə malik olsun. Belə insan özünü həqiqi mənada məhv etmişdir. Belə isə Allahdan istəyək ki, bizə qəflətdən çıxmağı və nuraniyyətə qovuşmağı qismət etsin.

Diqqət etsək, Ramazan ayının gündəlik dualarında mənfiliklərdən qurtulmaq diləkləri ilə yanaşı, müsbətliklərə yönəlməyə yardım üçün dualar da var. Təkcə mədənin, əzaların orucu deyil mübarək Ramazan ayının orucu. Bu, həm də təfəkkürün, düşüncənin orucudur. Təfəkkürün təmizlənməsi, zehni fəaliyyətin müsbətə doğru dəyişməsi üçün insan maksimal surətdə özü ilə məşğul olmalı, öz daxili aləminin ayrı-ayrı tərəflərinin islahına diqqət yetirməlidir.

Alimlər Qədr gecələri ilə bağlı qeyd edirlər ki, bəzən bu gecədəki mənəvi hal insana o qədər təsir qoyur ki, gələnilki Qədr gecəsinə qədər, hətta bəzən ömrünün sonuna qədər onun düşüncəsində, əxlaqında, rəftarında dərin və müsbət bir iz qoyur. Hər kəs öz tutumuna, mənəvi yükü qəbul etmə qabına uyğun olaraq, Qədr gecəsindən nə isə götürə bilər. Hərə öz istedadlarına, imkanlarına müvafiq bu mənəviyyat çeşməsindən qəlbinə doldura bilər.

Bulaq həmişə var, qabı tədarük etmək və doldurmaq istəyi - insandandır. Və çalışıb həmin bu tutumu, qabı artırmalıdır insan. Mənəvi yük götürmə qabiliyyətini yüksəltməlidir insan.

İmam Museyi-Kazim (ə) öz sadiq səhabələrindən olan Hişama buyurmuşdur: "Ey Hişam! Bizdən deyil o kəs ki, özünü hər gün mühasibə etməyə. Bəs yaxşı əməlləri müşahidə etdikdə, bunları artırsın. Və pis əməl müşahidə etdikdə, o əmələ görə Allahdan bağışlanma, istiğfar istəsin və Ona doğru qayıtsın".

Saleh əməlin 1000 misli

Qədr gecəsinin nuraniyyətini anlamaq üçün bir onu xatırlamaq kifayətdir ki, bütün bəşəriyyətin nicatı üçün nəzərdə tutulmuş Qurani-Kərim bu gecədə nazil olmuşdur. Bu, bir gecədir ki, mələklər dua edən insanları axtararlar. Bu gecədə sübhədək salamatlıq olur. Bu gecənin saleh əməlləri 1000 aydakı saleh əməllərdən daha üstündür. İmam Muhəmməd Baqirdən (ə) sual edirlər: "Qədr gecəsinin 1000 aydan üstün olmasının məqsəd və hədəfi nədir?". İmam (ə) buyurdu: "Bu gecədə yerinə yetirilən namaz, zəkat, sədəqə, infaq və digər müxtəlif saleh əməllər, Qədr gecəsinə (malik) olmayan min ay müddətində yerinə yetirilən hər bir saleh əməldən üstündür".