2017ci il bitir: 8 heyrətamiz elmi hadisə


Digərləri 26 Dek 2017 23:35:00 265 0

2017ci il bitir: 8 heyrətamiz elmi hadisə

Başlanğıcı və sonluğu bir il çəkdi: Cəsur Cassini hava gəmisinin 13 illik səyahəti başa çatdı, bu müddət ərzində qravitasiya dalğası astronomiyasının yeni sahəsi iki ölü ulduzun fəlakətli toqquşmasına şahid oldu. BBC, 2017-ci ilin ən böyük elm və təbiət hadisələrini yada salır.

2017-ci ildə alimlər Einstein-in qravitasiya dalğalarını yeni mənbədən - iki ölü ulduz, və ya neytron ulduzların toqquşması ilə təsdiqlədilər.

Əslində isə cəmi bir il əvvəl, 2016-ci ildə qabaqcıl laboratoriyalardan olan LİGO, iki uzaq qara dəliklərin qovuşduğu məkanın deformasiyaya uğradığı yer adlandırılan bu dalğalar barədə elan etmişdi.

Nəticə olaraq uzaq məsafədə baş verən hadisələr haqqında məlumat toplamaq üçün qravitasiya dalğalarının istifadə edilməsi, astronomiyanın yeni bir sahəsinin başlanğıc nöqtəsi kimi qəbul edildi.

Dünyanın hər yerindən olan teleskoplar neytron ulduzların birləşməsinin detallarını ortaya çıxardı.

Partlayış Hidra Adasında, bizdən təxminən milyardlarca kilometr aralıda yerləşən qalaktikada baş verib.

Bu hadisələr haqqında bəzi faktlar təəccüblüdür. Məsələn, neytron ulduzları o qədər sıxdır ki, onun bir çay qaşığı həcmində kütləsi bir milyard ton ağırlığında ola bilər.

Komanda həmçinin, təsdiqləyib ki, bu toqquşmalar kainatda olan qızıl və platin istehsalına gətirib çıxarıb.

Cassininin son əyilməyi

Cassini kosmik gəmisi Saturn sisteminə 2004-cü ildə çatıb. Hərəkət etdiyi 13 ərzində dairəvi planet və onun ayı haqqında anlayışımız dəyişdi.

Onun sayəsində Saturnun buza bənzər peyki - Enceldus üzərindəki okeandan suyu buz şəklində fəzaya püskürdən geyzerlər kəşf olunub. Həmçinin Saturnun ən böyük ayı olan Titan-da dənizləri və metan göllərini, eləcə də böyük bir fırtınanı müşahidə etmək mümkün olub.

Lakin onun yanacağı getdikcə azalıb və NASA cihazın, məsələn, Yeri karbondioksid mikrobları ilə çirkləndirə biləcək Enceladus kimi potensial bir hədəflə toqquşmağındansa, Saturnun buludlarında yox etməyə qərar verir.

Beləliklə, sentyabrın 15-də Cassini nəhəng planetin atmosferinə girərək, parçalanır Lakin o, atmosferə daxil olarkən belə Yer kürəsinə məlumat göndərməyi bacarıb.

Paris geri çəkilməsi

Donald Trump prezident seçkiləri öncəsi kampaniya zamanı ABŞ-ın Paris iqlim müqaviləsindən "ləğv edəcəyini" imtina edəcəyini söyləyirdi. Hərçənd ki, prezident olduqdan sonra o, bu barədə daha az danışırdı. Məlumatlara görə, Trump-ın məsləhətçiləri arasında bu mövzuda fikir ayrılığı var və onun bəzi şərhçiləri prezidentin prosesdə qalmağa razı olub-olmamağını sual edirlər.

Lakin iyulun 1-də prezident Trump, Ağ Evin Rose Garden adlı bağçasında Amerikanın bu prosesdən çəkildiyini elan edib.

Cənab Trump: "Amerika və onun vətəndaşlarını qorumaq üçün, mənim ən böyük vəzifəmi yerinə yetirmək üçün ABŞ, Parisdəki iqlim razılaşmasından çəkiləcək ... lakin Paris razılaşmasına ABŞ-a uyğun şərtlərlə qoşulmaq, ya da tamamilə yeni bir əməliyyat üçün yenidən danışıqlara başlayacaqdır".

Gözlənildiyi kimi Demokratlardan və digər dünya liderlərindən gələn reaksiyalar tənqidi idi. Əvvəlki ABŞ prezidenti Barack Obama, Trump rəhbərliyini "gələcəyi rədd etmə" ilə günahlandırdı, sabiq Dövlət Katibi John Kerry isə qərarı "liderliyin yıxılması" adlandırdı.

Çoxsaylı Yer kürələri

Fotonun müəllifiCOPYRİGHTNATURE